Тарих факультети/Археология кафедраси 5120400-археология таълим йуналиши

Дендрохронология усули
. 
Археологиядаги кўплаб саналарни аниқлаш усуллари, шу жумладан 
дарахт кундасидаги доира ѐки халқаларга қараб даврлаштириш усули Ер 
иқлимига қуѐш нурларининг таъсирини ўрганган наноархеолог А.Е.Дуглас 
томонидан фанга киритилган. Шуни ҳам таъкидлаб ўтиш жоизки, 
дарахтларнинг йиллик ҳалқаларига қараб унинг кесилган вақти бир йилгача 
аниқликда билиб олинади. Бу дендрохронологик усулдир. Мазкур усул билан 

---

археологик ѐдгорликларнинг маданий қатламларидан топилган дарахт ва 
ѐғоч буюмлар синчиклаб ўрганилади ва йиллик халқалар ҳисоблаб чиқилади. 
Дуглас кўпгина дарахт турлари, асосан қаттиқ дарахтлар ўсиши ҳар 
йили муайян халқаларининг қўшилиши билан ўсишини билган, ҳамда ҳар 
бир халқа ўша йил иқлими, атроф-муҳит ҳақида маълумотлар сақлаб қолиши 
назариясини илгари сурган. Ҳозирда замонавий компьютер технологиялари 
ѐрдамида дендрохронологистлар аниқ илмий маълумотлар олиш имконига 
эга бўлишмоқда. 
Сўнгги йилларда археологик ва антропологик ашѐларнинг санасини 
аниқлашда калий-аргон (К14-Кr40) усули ҳам қўлланилмоқда. Калий-аргон 
усули ѐрдами билан таркибида калий бўлган вулқон маъданларнинг ѐшини 
аниқлаш мумкин экан. Мазкур усул 1950 йилларда Калифорния 
университети олимлари томонидан ишлаб чиқилган ва амалиѐтга олиб 
кирилган.. 
Археологик ѐдгорликларнинг маданий қатламларидан ковлаб олинган 
сопол идиш ва уларнинг парчаларини ѐшини аниқлашда археомагнит усули 
жаҳон арҳеологиясида кенг қўлланмоқда. 
Олимларнинг тадқиқотлари шуни кўрсатмоқдаки, сопол буюмларга 
ернинг магнит майдони таъсир этиб, у сопол идишда узоқ вақт ўзгармаган 
ҳолда сақланиб қолар экан. 
Сопол буюмларнинг магнитланиш даражасига кўра, Ернинг магнит 
майдони чизиқлари тортилади ва сополдан ясалган буюмларнинг ѐши 
аниқланади. 
Археомагнит усули билан қадимий сопол буюмларнинг вақтини плюс 
25 йил хато билан аниқлаш мумкин экан.