Tarbiya: muammo, yechim

II. Zamonaviy fan va ta’lim-tarbiya: muammo, yechim, natija
 
HTTP://INTERSCIENCE.UZ/ 
13
3 
aniqlash. Tabiatshunoslik fanidan bu mavzu keyinroq o’tilganligi uchun ona tili darsida 
tabiatshunoslikka oid yangi bilim beriladi. “Dorivor o’simliklar” tushunchasi izohlanadi. 
Tovushlar va harflar. Bo`g`in. Alifbo 
24-mashq 
Marjon-marjon yumaloq,
Yaproqlari shapaloq. 
Qora, qizil, sariq, oq,
Yeb ko`rmasdan o`ylab boq. 
(uzum) 
Uzum mevasi va turlari haqida tushuntirish o`quvchilarning tabiatshunoslikka oid 
bilimlarini rivojlantiradi. Mevasining rangi, yaprog`I, tokni parvarish qilish haqida gapiriladi. 
O`quvchilar ko’proq ma’lumotga ega bo’ladilar. Tabiatshunoslik darsida bu ma’lumotlar 
kengroq o’tiladi va tushunchalar takrorlanadi. 
Sh, ch, ng harflar birikmalari 
47-mashq 
Turnalar 
Turnalar, hoy turnalar 
Pastlab uchingiz. 
Bizning ko`l va daryolar 
Bag`rin quchingiz… 
Ilyos Muslim 
Tabiatda qushlarning ahamiyati va ularning turlari, issiq sevar va sovuqqa chidamli 
qushlar haqida ma’lumotlar beriladi. 
Yonma-yon kelgan bir xil undoshlar 
62-mashq 
Bolari marvaridgulni qanday topdi? 
Bolari inidan chiqib, atrofga diqqat bilan quloq soldi. 
Qo`ng`iroqchalar ovozi marvaridguldan taraladi. Shoda-shoda gulning har bittasi xuddi 
kumush qo`ng`iroqchalarga o`xshaydi. Bolg`achalar silkinib, gulbargga uriladi, natijada 
bolarilar yashaydigan joygacha mayin ovoz eshitiladi. 
Marvaridgul ana shunday qilib bolarini chaqiradi. Bolari uchib kelib, uning sharbatini 
ichadi. 
Matn ustida ishlash jarayonida o`quvchilarga hasharotlar haqida (foydali va zararli 
hasharotlar) ma’lumot beriladi. Bolari gullarni changlantirish natijasida asal yig`ishi 
tushuntiriladi. Gullar haqida ma’lumotlar beriladi. O`quvchilarga o`zlari biladigan gul 
nomlarini yozdiriladi. 
Bosh bo`laklar 
117-mashq 
Qish yog`ingarchilik bilan o`tdi. Tog`larda qor ko`p to`plandi. 
Quyosh havoni mo`tadil isityapti. Kanal va ariqlarda suv to`lib oqayotir. Dehqonlar poliz 
va sabzavot ekinlaridan mo`l hosil yetishtiradilar. Paxtakorlar esa katta xirmon ko`taradilar. 
Qishda yomg`ir va qorning ko`p yog`ishidan nima uchun dehqonlar xursand bo`lishi 
o`quvchilarga tushuntiriladi. Yer osti suvlari qanday hosil bo`lishi haqida bilim beriladi 
Gapda so`zlarning bog`lanishi 
129-mashq 
Sovuq shamol esdi. Yomg`ir yog`di. Daraxtlar yaproqlari to`kildi. Yashil o`tlar sarg`aydi. 
Qushlar issiq o`lkalarga uchib ketdi. 
Dalalarda yig`im-terim ishlari boshlandi. 
Matnda berilgan so`zlar ichidan tabiatshunoslikka oid tushunchalarni ajratish va ularni 
izohlash o`quvchilarga topshiriladi. 

---