Tarbiya -ijtimoiy hayot hodisasi. Pedagogika fani maqsad va vazifalari. Asosiy pedagigik kategoriyalar ta ’rifi

Tarbiya - tarbiyachining ma’lum maqsad asosida tarbiya- lanuvchi ongiga axloqiy-idoraviy sifatlarni singdirish uchun muntazam tizimli ta’sir ko‘rsatishi.

qoloqlar bilan — oligofrenopedagogika, nutqida nuqsoni bo‘lgan bolalarni tarbiyalash va o'qitish masalalari bilan logopediya shug‘ullanadi.

1. 
   Ijtimoiy pedagogika — yosh avlod ijtimoiy hayotidagi hodisa va jarayon-larning tarbiyaviy ta’siri masalalarini ilmiy -nazariy va amaliy o'rganishga qaratilgan maxsus fandir. U keng jamoatchilik orasidagi ijtimoiy fikrlami har tamonlama tahlil qiladi, ijtimoiy hayotni aniq va real, ommaviy xalq fikriga asoslanib o'rganib, ijtimoiy hayotimozning barcha jabhalaridagi o'zgarishlami, rivojlanishni pedagogik nuqtai nazardan tahlil qiladi.
   
2. 
   Xususiy metodika. Muayyan o'quv fanini (til, matematika, tabiatshunoslik va boshqalar) o'qitish yo'llari, usullari hamda vositalarini, ta’lim berishning umumiy qonuniyatWrini qo'llashdagi o‘ziga hoslikni tadqiq qiladi.
   

Pedagogika fanining kasbiy oliy o‘quv yurtlari, harbiy, axloq tuzatish ~ mehnat pedagogikasi kabi nazariy sohalari jadal rivoj topmoqda. Oilaviy tarbiya pedagogikasi, bolalar va yoshlar tashkilotlari pedagogikasi, ma’naviy-ma’rifiy ishlar pedagogikasi va boshqalar tarkib topgan.

Fanlarning turli xilda o‘zaro yig‘ma bir-biriga kirib borishi jarayoni, pedagogika hodisalarini yig‘ma tarzda o'rganishning rivojlanib borayotganligi pedagogikaning boshqa fanlar bilan tarkibiy aloqada bo‘lishini aniq ravishda taqozo qiladi.

Pedagogika umumiy, yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiya bilan o'zaro mustahkam aloqadadir. Psixologiya kishilaming turli yoshdagi davrida psixik rivojlanish qonuniyatlarini, ta’lim va tarbiyaning ta’siri ostida psixikaning o'zgarishi mexanizmini ochib beradi. Keyingi yillarda pedagogikaning turlicha sotsial sharoitdagi kishilarning o'zaro munosabatlarini, tuyg'ularini, fe’l-atvor teridagi xislatlar va psixik qiyofasining xususiyatlarini o'rganadigan sotsial psixologiya bilan aloqalari rivoj topmoqda.

Ta’lim va tarbiyaning tabiiy — ilmiy negizini tashkil etuvchi umumiy fiziologiya va yosh fiziologiyasi pedagogikani kishining jismoniy rivojlanish tabiati to'g‘risidagi beqiyos darajada qimmatli bilimlar bilan qurollantiradi.

Jadal sur’atda rivojlanib borayotgan va boshqaniv fani degan nom olgan bilimlar sohasi pedagogikaga ta’lim va tarbiya jarayonlarini tadqiq qilish borasida yangi, qo'shimcha imkoniyatlar yaratib beradi. U ijtimoiy fanlar tizimida vujudga kelib, murakkab harakatchan tizimlarni boshqarishning birmuncha umumiy qonuniyatlarini ochib bergan kibernetikaning yutuqlaridan foydalanadi. Lekin ayni chog‘da shuni nazarda tutish kerakki, kibernetika boshqaruv jarayonlarini o'zini o'zi boshqaradigan tizimlaming sifat tomoniga daxlsiz holda o‘rganadi, tarbiya esa alohida chuqur sistemaki, uning kibernetika tushunib yeta olmaydigan o‘z qonuniyatlari bor.

Har qanday fanning mustaqilligi uning boshqa fanlarning ma’lumotlarini ishlatishi yoki ishlatmasligida emas. Pedagogika o‘z vazifalarini hal etish uchun oraliq fanlarning ma’lumotlaridan qat’iy tanlab va ularni qo'llanish chegaralarini belgilab olgan tarzda foydalanadi.