Тараққиёти босқичлари: Ғарб фалсафаси. Режа


Янги замон Европа фалсафаси



Download 308,84 Kb.
Pdf ko'rish
bet13/16
Sana24.02.2022
Hajmi308,84 Kb.
#226213
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
Bog'liq
1-Мавзу

Янги замон Европа фалсафаси. XVII -XVIII асрлар Ғарбий Европа тараққиётида 
янги давр ҳисобланади. Денгизларда савдо муносабатларининг ўсиши кемасозликнинг 
ривожланишига, кемалар Ер шари бўйлаб илмий экспедицияларнинг уюштирилиши, янги 
ерлар, янги қитъаларни очилишига олиб келади. Янги географик кашфиётлар қилинади. 
Натижада, табиатшунослик билимлари, механика, математика, физика, кимё, астрономия 
соҳаларида янги-янги тадқиқотлар олиб борилиб, Ўрта аср схоластикаси ва диний 
ақидаларни улоқтириб ташланади. Янги илмий дунёқараш шакллана бошлайди.
Фалсафий тафаккурнинг янги усулини янги замон фалсафаси сифатида ифодалаш 
мумкин.
Янги замон моддиюнчилигининг отаси инглиз файласуфи Ф.Бэкон (1551-1626) эди. 
Унинг фикрича, фалсафа аввало амалий хусусиятга эга бўлмоғи лозим: агар у 
схоластикачилигида қолса, у ҳақиқий бўла олмайди. Янги даврда табиатни билишга 
интилишнинг кучайиши натижасида фалсафада эмпирик ва рационалистик оқимлар 
вужудга келади. Эмпирик оқимнинг асосчиси Ф.Бэкон ҳисобланади. Унинг қарашича, 
табиатни билшнинг манбаи бу - тажриба, эксперимент, кузатишдир.
Рене Декарт. Француз олими ва файласуфи Рене Декарт (1596-1650) аксинча, 
тажрибага ақл берган маълумотларнинг оддий амалий текшириш ўрнини ажратиб, 
афзалликни ақлга қаратди. 
Янги замон рационализмининг асосчиси бўлган Декарт барча фанлар учун умумий 
бўлган усулни ишлаб чиқиш вазифасини қўйдики, у кўп ҳолларда билимлар натижасини 
белгилаб берувчи инсон ақлида борлиги тахмин қилинган «туғма ғоялар» ёки аксиомалар 
деб аталган нарсаларни тақозо этар эди. Декарт фикрича, юлдуз ва сайёраларнинг 
тизимлари модданинг қуюнсимон ҳаракати натижасида ташкил топадилар. Дунёвий модда 
чексиз, бир хил бўлиб, бўшлиққа эга эмас ва чексиз равишда бўлиниши мумкин.
Джордж Беркли (1658-1753) субъектив идеализмнинг йирик вакилларидан бири эди.


Инглиз файласуфи, руҳшуноси, тарихчиси ва иқтисодчиси Давид Юм (1711-1776) 
Берклининг замондоши эди. Юмнинг нуқтаи назарича, тўғри билим фақат мантиқий 
бўлиши мумкин, аммо ўрганилаётган мавзулар далилларга таянганлиги туфайли ва 
мантиқий исбот қилиш мумкин бўлмаганлиги сабабли тажрибадан келтириб чиқарилади.
Барча ижодий фикрловчи француз файласуфлари амалда маърифатпарварлар эдилар. 
Уларнинг машҳур вакиллари орасида Вольтер, Руссо, Дидро, Ламетри, Гельвеций ва 
Гольбах бор эди. Францияда маърифатпарварларга эътироз билдирувчи сифатида 
илоҳиётчилар чиқдилар.

Download 308,84 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish