Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

10.2.  Xo‘jalik yurituvchi subyekt moliyaviy resurslaridan 

foydalanish samaradorligi 

 

Iqtisodiy  munosabatlarni  takror  ishlab  chiqarish  shakllaridan 

biri  sifatida  XYuSlar  moliyasining  harakati  minimal  xarajatlarda 

maksimal 

natijalarning 

olinishini 

nazarda 

tutuvchi 

samaradorlikning  umumiqtisodiy  me’zoniga  bo‘ysunadi.  Shu 

sababli XYuS moliyaviy resurslaridan foydalanish samaradorligini 

quyidagi formula orqali tasavvur etish mumkin: 

 

S

мр

= N

м ф

 : X

мр

 

 

Bu yerda: S

мр

 - XYuS moliyaviy resurslaridan  

                foydalanish samaradorligi; 

                N

м ф

- ma’lum davr (o‘tgan yoki rejali) uchun XYuS 

                faoliyatining moliyaviy natijasi; 

                X

мр

 - shu moliyaviy natijani qo‘lga kiritish uchun 

                XYuS  tomonidan  sarflangan  (yoki  rejalashtirilgan)  

moliyaviy resurslar xarajatlari  

 

XYuS  moliyaviy  resurslaridan  foydalanish  samaradorligini 

aniqlashda  shu  narsani  inobatga  olish  kerakki,  moliyaviy  natija 

faqatgina  moliyaviy  emas,  balki  moddiy  va  mehnat  resurslari 

xarajatlarining  natijasi  hamdir.  Shuning  uchun  ham,  masalan, 

mahsulotni  realizatsiya  qilishdan  olingan  foydani  taqqoslab  turib, 

buning  natijasida  faqat  faoliyatning  sof  moliyaviy  tomonini 

xarakterlovchi  ko‘rsatkichga  ega  bo‘lamiz,  deb  hisoblash 

maqsadga  muvofiq  emas.  Bu  XYuS  moliyaviy-xo‘jalik  faoliyati 

samaradorligini ifodalovchi yaxlit ko‘rsatkichlardan biri bo‘lib, unga 

kengaytirilgan  takror  ishlab  chiqarish  jarayonida  moddiy-ishlab 

chiqarish va moliyaviy oqimlarning ajralmas bog‘liqligi xosdir. 

Yuqorida  bildirilgan  fikr  o‘ziga  moliyaviy  natija  va  moliyaviy 

xarajatlarning  tavsifini  mujassam  etuvchi  XYuS  moliyaviy-xo‘jalik 

faoliyatining  samaradorligini  xarakterlovchi  boshqa  ko‘rsat-

kichlarga  ham  to‘liq  tegishlidir.  Shunday  bo‘lishiga  qaramasdan 

tahliliy  maqsadlar  uchun  bu  majmua  (to‘plam)dan  aynan 

XYuSning  moliyaviy  faoliyatini,  uning  moliyaviy  va  baho 

229