Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

Soliq  asosi,  negizi  (bazasi)  –  umumiy  holda  belgilangan  soliqqa 

tortish  davri  mobaynida  ma’lum  hududdagi  soliq  to‘lovchilar  va  soliqqa 

tortish obyektlarining yig‘indisi. 

 

Soliq  og‘irligi  (yuki, “zulmi”)  -  davlat  va  jamiyat  hayotida 

soliqlarning  rolini  xarakterlab  (ko‘rsatib)  beradigan  eng  umumlashgan 

ko‘rsatkich.  Ishlab  chiqarishning  umumiy  hajmi  va  daromadlarda  soliq 

ajratmalarining  salmog‘ini  (hissasini)  ko‘rsatuvchi,  bozor  iqtisodiyotining 

amalga  oshirilayotgan  modelidan  kelib  chiqadigan  o‘lcham.  Soliq 

yig‘imlarining  jami  milliy  mahsulotga  (yalpi  ichki  mahsulotga)  nisbati  bilan 

aniqlanadi.  

 

Soliq imtiyozi - soliq to‘lovchi soliq majburiyatlari hajmining to‘liq yoki 

qisman  qisqarishi,  to‘lov  muddatining  kechiktirilishi  yoki  orqaga  surilishi. 

Soliqlarning  rag‘batlantiruvchi  funksiyasi  soliq  imtiyozlari  tizimi  orqali 

amalga  oshiriladi.  Soliq  imtiyozi  soliqqa  tortish  obyektining  o‘zgarishida, 

 

781 

Uning  summasi  mahsulotni  ishlab  chiqarish  va  realizatsiya  qilish 

xarajatlarining tarkibiga kiritiladi.