Ta’limda raqamli texnologiyalar. Darslik. T. E. Delov, G. T

oʻqitishning texnik vositalarining vazifalari 
ta’lim jarayonida har xil. 
Hammasi bo‘lib, o‘quv qo‘llanmalarining funktsiyalari to‘rt funktsiyaga bo‘lingan. 
Bu funktsiyalar bir-birini to‘ldiradi va o‘zaro shart qiladi va ularning taqsimoti 
o‘zboshimchalik bilan amalga oshiriladi.
Texnik o‘qitish vositalarining birinchi vazifasi- 
axborotni uzatishning 
kommunikativ funktsiyasi. 
Ikkinchi funktsiya 
boshqaruv vazifasi bo‘lib, u o‘quvchilarni vazifalarni 
bajarishga tayyorlashni va ularning bajarilishini tashkil etishni (ma’lumotlarni 
tanlash, tizimlashtirish, buyurtma qilish), axborotni qabul qilish va assimilyatsiya 
qilish jarayonida fikrlarni qabul qilishni va bu jarayonlarni tuzatishni o‘z ichiga 
oladi.
Uchinchi funktsiyaя
- o‘quv va o‘quv-uslubiy ma’lumotlarni tizimlashtirish, 
ularni saqlash va hujjatlashtirish. Bunga zamonaviy axborot texnologiyalaridan 
foydalangan holda ma’lumotlarni saqlash va uzatish, shuningdek, musiqa va video 
kutubxonasini sotib olish va yaratish yordam beradi. 

---

27 
To‘rtinchi funktsiyaя
- Tadqiqot funktsiyasi texnik vositalar yordamida olingan 
ma’lumotni o‘qituvchi tomonidan o‘qitish va tarbiyalashda texnik vositalardan 
foydalanish variantini topish uchun tadqiqotga aylantirish, axborotni taqdim 
etishning mazmuni va shakllarini modellashtirish bilan bog‘liq. 
Savol va topshiriqlar 
1. O‘quv asboblariga qo‘yiladigan asosiy talablarni sanab bering. 
2. Texnik o‘quv vositalarining qanday tasnifi mavjud? 
3. Texnik o‘quv qurollarining asosiy vazifalari nimalardan iborat?
 
 
2.2. Kompyuter tashqi qurilmalari va yordamchi texnik qurilmalar (kirish va 
chiqish qurilmalari) 
Kompyuter texnologiyalarining paydo bo‘lishi bilan yordamchi qurilmalar- 
periferik qurilmalar paydo bo‘ldi. Periferik qurilmalar- bu kompyuterga 
ma’lumotlarni kiritish yoki kompyuterdan ma’lumotlarni chiqarish uchun uskunalar. 
Ammo bularning barchasi bilan periferik qurilmalar kompyuterdan uzilishi 
mumkin va tizim ishlashi uchun talab qilinmaydi. Ammo, aksariyat kompyuterlar 
odatda qo‘shimcha uskunalar bilan ishlatiladi. 
Umuman olganda, periferik qurilmalar bir necha turga bo‘linadi: kirish 
qurilmalari, chiqish qurilmalari va axborotni saqlash qurilmalari. 
Ma’lumot kiritish qurilmalariga sichqoncha, grafik planshet, sensorli panel, 
sensorli ekran, mikrofon, skaner va boshqalar kiradi. 
Chiqish qurilmalari- bu kompyuterdan ma’lumot chiqariladigan qurilmalar. 
Masalan, monitor, printer, plotter, karnay tizimi. 
Axborotni saqlash qurilmalariga vazifasi kompyuter tomonidan qayta 
ishlanadigan ma’lumotlarni yig‘ish bo‘lgan qurilmalar kiradi. Bularga qattiq disklar, 
disketalar, USB-disklar va boshqalar kiradi. 
Ammo periferik qurilmalar bir nechta turlarga bo‘linishiga qaramay, bitta 
periferik qurilma bir vaqtning o‘zida bir nechta turlarga tegishli bo‘ladi. Masalan, 
tarmoq kartasi, kommutator, kiritish-chiqarish qurilmasi, ovoz kartasi. 

---

28 
Shuni ham ta'kidlash kerakki, ichki qurilmalar kompyuterning apparat 
platformasini tashkil qiladi va o‘ziga xos arxitekturasini amalga oshiradi; tashqi 
qurilmalar kompyuterning imkoniyatlarini kengaytiradi va uning ichki 
arxitekturasiga bog‘liq emas. 
Periferik qurilmalar tizim bloki bilan o‘zaro bog‘langan bo‘lib, 
foydalanuvchiga kompyuter bilan ishlash imkoniyatini beradi.