Ta'lim vositalarining klassifikatsiyasi

Mavzuni va alohida savollarini o`rganish uchun foydalanilgan va tavsiya etilayotgan adabiyotlar ro`yxati:

1. J.G.Yo`ldoshev “Xorijda ta’lim” T.:1995

2. J.G.Yo`ldoshev “Yangi pedagogik texnologiyalar yo`nalishlari,muommolari va yyechimlari” T.:1999

3. J.G.Yo`ldoshev.S.A.Usmonov “Pedagogik texnologiya asoslari” T.:2001

4. N.Saidahmedov. “Yangi pedagogik texnologiya” T.:2003

5.A.Abduqodirov, R.Ishmuhammedov. “Ta’limda innovatsion texnologiyalar” T.:2008

6. S.Usmonov. “Pedagogik texnologiya asoslari” T.:2004

Vatanimiz ta’limi keng qamrovli islohotlarni amalga oshirishdek murakkab jarayonni boshidan kechirmoqda ulardan ko`zda tutilgan maqsad maktab faoliyatini demokratlashtirish, uning insonparvarlik tamoiyillarini rivojlantirish, bu vazifalarning muvaffaqiyatli hal qilishning muhim shartlaridan biri chet el maktabi va pedagogikasi tajribalariga munosabatni tubdan o`zgartirishdan iborat ekanligini hayotning o`zi ko`rsatmoqda.

Bu tajribalarni sinchkovlik va qunt bilan o`rganish orqali ta’limda xato va yanglishishlardan, shubhali xulosalardan o`zimizni saqlashimizdan tashqari ta’lim-tarbiyada qotib qolgan, eskirgan, o`z dolzarbligini yo`qotib borayotgan ish shakllari va uslublaridan tezroq xalos bo`lish bilan birga, uni munosib tarzda yangilashda qo`shimcha boy manbalarga ham ega bo`lamiz.

Shuni e’tirof etish kerakki, rivojlangan mamlakatlarda ta’lim sohasida ulkan o`zgarishlar sodir bo`layotgan bir davrda bizda ta’lim mazmunini yangilash uni boshqarish yangi pedagogik texnologiyani maktab hayotiga tatbiq etishda hamon kamchiliklar mavjud.

Ta’lim-tarbiyada samarali islohotlarni amalga oshirish talab etilayotgan hozirgi davrda esa ilmiy-texnika taraqqiyoti yangi texnalogik rivojlanishlar sharoitida muvaffaqiyatli faoliyat ko`rsata oladigan jamiyat a’zolarini etishtirib berish yosh avlodni kasb-hunarga yo`naltirishda davlat xizmatini hamda o`rta ta’limning ko`p variantli uchinchi bosqichini joriy etish ta’lim mazmunini yaxshilashda pedagogik vositalarni qo`llash ta’limda tashabbuskorlik va ijodkorlikka keng yo`l ochish uni muqim tizimlarini yaratish kabi chet el tajribalarini o`rganish ayni muddaodir.

Rivojlanayotgan xorijiy davlatlarda ta’limning, mamlakat ichki siyosatiga faol ta’sir etadigan ijtimoiy jarayon ekanligi, haqiqatdir. Shu tufayli ham chet mamlakatlarda maktab ehtiyojini iqtisodiy taminlashga qaratilayotgan mablag` miqdori yildan yil oshib bormoqda .Yaponlarda, masalan “maktab muvaffaqiyat va farovonlik timsoli”gina bo`lib qolmay, “u insonlarni yaxshilaydi”, degan fikr ishonch timsoliga aylangan. Rivojlangan mamlakatlarda pedagogik tatqiqotlarni amalga oshiradigan ko`p sonli ilmiy muassasalar faoliyat olib boradi.

Fransiya, Germanya, AQSh, Yaponiyada ta’lim-tarbiya nazariyasi muommolari bilan yuzlab davlat va xususiy tashkilotlar, universitetlar, pedagogik tatqiqot markazlari shug`ullanmoqda. Ular faoliyatini esa xalqaro ta’lim markazlari, masalan AQShda xalqaro ta’lim instituti muvoffiqlashtirib bormoqda. Asosiy o`quv dasturlariga ma’lum cheklanishlarni kiritish, alohida predmetlarni urganishni kuchaytirib, ularni chuqur o`zlashtiradi va o`quvchilarni ortiqcha yuk dan halos qiladi. Bu masalani ijobiy hal etishda o`quv kurslari integrasiyasini amalga oshirishga yordam beradi. Hozirgi paytda rivojlangan mamlakatlar o`quv dasturiga integrasiyalashtirilgan kurslarni kiritish to`la amalga oshirildi. Fransiya maktablarida ularga 6-10 foiz, Buyuk Britaniya maktablarida 15 foiz o`quv soatlari ajratildi. Chet el tajribalari shuni ko`rsatdiki, ta’lim mazmunini qayta qurish ishida shoshma-shosharlikka yo`l qo`yib bo`lmaydi. Fikrimizcha, bu sohada samaraliroq yo`l integrasiya va ixtisoslashtirishga asoslangan o`quv dasturini yaratishdir.

Rivojlangan davlatlarda iqtidorli bolalarga e’tibor tobora ortib bormoqda. Qobiliyatli bolalar bilan ishlash dasturlari AQShda keng ko`lamga ega keyingi davrlarda o`z tengdoshlariga nisbatan qobiliyati bir necha barobar ilgarilab ketgan bolalar bugun ko`pchilikni tashkil etmoqda. Bunday iqtidorli talabalar maktabi g`arbda 60-yillardayoq paydo bo`lgan edi. Qobiliyatli bolalar bilan ishlash dasturi AQShda keng rivojlangan. 70-yillarda AQShda kelajak maktabi umummilliy loyihasini amalga oshirishga kirishildi. Bu ekspriment mazmunini o`qituvchilarga mustaqil ishlash imkoniyatini berishdan iborat.