Таълим вазирлиги

Назорат учун саволлар: 
1. Риск тушунчаси ва унга берилган тарифлар? 
2. Риск назариясининг ривожланиши? 
3. Рискларнинг таснифи ва тавсифи? 
4. Рискка таъсир этувчи омиллар? 
5. Ташқи ва ички омиллар? 
6. Рискларни ўрганиш зарурати? 

---

29 
3- МАВЗУ: РИСК-МЕНЕЖМЕНТ ТУШУНЧАСИ ВА УНИНГ 
МОҲИЯТИ 
РЕЖА: 
1. Риск-менежментнинг моҳияти ва вазифалари; 
2. Риск-менежментда бошқариш услублари; 
Таянч сўз ва иборалар: 
- Риск-менежмент; 
- Бошқариш; 
- Аниқлик; 
- Тезкорлик; 
- Стратегия; 
- Тактика; 
1. Риск-менежментнинг моҳияти ва вазифалари. 
Риск - молиявий категориядир. Шунинг учун, Риск даражаси ва қиймати 
молиявий механизми орқали ҳам таъсир кўрсатиши мумкин. Бундай таъсир 
молиявий бошқариш техник ёрдами ва махсус стратегияси билан амалга 
оширилади. Биргаликда, стратегия ва техникада, яъни, риск менежмент 
механизми бир ҳил шакллантириш тушунилади. Шундай қилиб, риск 
менежмент, молиявий менежментни бир қисмидир. Риск менежментнинг 
пировард мақсади фойда ва хавфни оптимал даражада билиш, мақбул 
нисбатда фойдани қўлга киритишдан иборат.
Обьектни бошқариш функцияси – бу функциянинг вазифаси рискнинг 
юзага келишини, қўйилган капиталга рискнинг таъсирини ва таъсир 
доирасини камайтириш, аниқлашни, рискни суғурта қилишни, ишлаб 
чиқарувчилар субьектини иқтисодга муносабати ва алоқасини очиб беради. 
Субьектни бошқариш функцияси – бу рискни таҳлил қилиш, 
йўналишларини аниқлаш, бошқариш, камайтириш ва назорат вазифаларини 
бажаради. 

---

30 
Стратегик бошқариш – олдига қўйилган мақсадга, яхши қарор қабул 
қилиш ва танланган қарор асосида мақбул ҳулосалар чиқариш орқали муҳим 
натижага эришиш тушунилади. Мақсадга эришгандан кейин бу стратегик 
бошқариш ўз кучини йўқотади ва стратегик бошқаришни янги қарорини 
ишлаб чиқишга тўғри келади. 
Тактик бошқариш амалиёт усули ҳисобланиб, бу менежментнинг 
белгиланган шароитда аниқ мақсадга эришиши тушунилади. Тактик 
бошқариш вазифаси деганда, бизнесда рискни бошқаришни оптимал 
қарорларини яратиш тушунилади. 
Риск менежмент функциялари 
Обьектни бошқариш функцияси – бу 
функциянинг вазифаси рискнинг юзага 
келишини, қўйилган капиталга рискнинг 
таъсирини ва таъсир доирасини камайтириш, 
аниқлашни, рискни суғурта қилишни, ишлаб 
чиқарувчилар субьектини иқтисодга 
муносабати ва алоқасини очиб беради. 
Субьектни бошқариш функцияси 
– бу рискни таҳлил қилиш, 
йўналишларини аниқлаш, 
бошқариш, камайтириш ва 
назорат вазифаларини бажаради 
Риск-менежментни бошқариш 
Стратегик бошқариш – олдига қўйилган 
мақсадга, яхши қарор қабул қилиш ва 
танланган қарор асосида мақбул 
ҳулосалар чиқариш орқали муҳим 
натижага эришиш тушунилади. Мақсадга 
эришгандан кейин бу стратегик 
бошқариш ўз кучини йўқотади ва 
стратгик бошқаришни янги қарорини 
ишлаб чиқишга тўғри келади. 
Тактик бошқариш амалиёт усули 
ҳисобланиб, бу менежментнинг 
белгиланган 
шароитда 
аниқ 
мақсадга эришиши тушунилади. 
Тактик 
бошқариш 
вазифаси 
деганда, 
бизнесда 
рискни 
бошқаришни 
оптимал 
қарорларини 
яратиш 
тушунилади. 

---

31 
Риск-менежментининг таёр маҳсулоти бўлмайди, лекин унинг услублари 
рискни камайтиришни ҳар ҳил йўллари ва қўйилган топшириқни зудлик 
билан бажарувчи режалари ҳар қандай рискли муносабатларни олдини 
олишга ёрдам беради. Ҳосил бўлган ёки юзага келган рискларни олдини 
олишда ёки бошқаришда риск-менежменти аниқ ва тезкор бўлиши муҳим рол 
ўйнайди. 
Тезкорлик - бу юзага келган ҳодисаларни риск-менежменти мантиқий 
томондан ўйлаб ўтирмасдан, қисқа вақтда шу муаммони ечишни тўғри 
йўлини топишдир. 
Аниқлик – бу рискли муносабатларда юзага келган аниқ муаммоларни 
ечиш тушунилади. 
Рискнинг таъсирига юқоридаги икки муҳим йўналишдаги услуб ёрдам 
бермаса, яъни риск даражаси камаймаса ёки таъсир доираси кенгайиб борса у 
ҳолда риск-менежменти эвристик услубдан фойдаланиш мумкин. Бу услуб 
орқали рискни мантиқий жиҳатдан фикрлаш, ҳаётий тажрибалардан хулоса 
чиқариш ва аниқ мезонини ишлаб чиқиш мумкин. Эвристик услубда 
қуйидаги фикрлар асос бўлади: 
1. 
Ўз капиталингизга нисбатан, кўп катта рискли муносабатларга 
борманг; 
2. 
Кам даромадли, кўп рискли муносабатга бориш мантиққа мос 
келмас; 
3. 
Юзага келган рискли муносабатларда доимо тўғри услуб танлаш 
зарур.