Talim vazirligi

Tajriba o’kazilgan tuman nomi	Bahorda	Yozda
Kuzda
Urganch	40-41,2 mg	38,8-39 mg	9-11 mg

Asalarilarning uchish faoliyatiga muhit sharoitining ta’sirni o’rganish.
Men o’qituvchimning topshirigiga binoan bir hafta davomida kuning har xil soatlarida asalarilar uchishining intensivligini kuzatib bordim.
Ular kun qiziganda, ayniqsa, havo quruq bo’lganda, asalarilar gullarga kam qo’nishini qayd qildim. Bunday vaqtda temperaturaning yuqori va havoning quruq bo’lishi asalarilarning uchishiga xalaqit berishini o’qituvchim menga tushuntirib berdi. Soya joylarda temperatura 30—35° va undan yuqori bo’lib, havo namligi esa 25% gacha pasayib ketadigan yoz kunlari asalarilar saharda — tong otishi bilan ucha boshlaydi, kunduzi soat 12 larga borib esa uchishni to’xtar ekan. Kechqurun soat 7 larga borib yana uchadi va qorong’i tushishi bilan uchmaydi. Keyin o’qituvchim menga asalarilar kunduzi kun qizigan vaqtlarda nima qilishlarini kuzatishimni tavsiya etdi. Men ikki-uch kun davomida oynavand asalari yashigini kuzatib, kunduzi issiq soatlarda ko’pgina asalarilar uyani shamollatish bilan shug’ullanishiga, buning uchun ko’p energiya sarf qilishiga, asal yig’ish ishlarini qisqartirib, mum yig’ish, lichinkalarni parvarish qilishiga ishonch hosil qildim.
Agar havo namligi 25% gacha pasaysa, ona asalari tuxum quyishni to’xtatishi to’g’risida o’qituvchim gapirib berdi. Sentyabr oyida asalari oilalarining holatiga, bu ayniqsa, salbiy ta’sir qilar ekan, chunki qishga borganda ular zaif bo’lib qoladi. Shuning uchun asalarichilik ilg’orlari asalari uyalarida temperatura sharoiti yaxshilash uchun kurashadi, bunday hollarda asalarilarning uchish vaqti ko’payadi,
O’qituvchim menga quyidagicha savol beradi: Asalarilarni kunning issiq vaqtlarida ishlashga (uchishga) majbur qilish mumkinmi, mumkin bo’lsa bu qanday amalga oshiriladi? Bu savolga javob berish uchun asalarichilik fermer xo’jaligining xodimlari yordamida quyidagi tajriba o’tkazdim.