Talim vazirligi

Kontrol asalari qutilarini kuzatish natijalari jadvali .

Qahtrol yashikning korsatkichi(kg)

Ob-havoning holati

Asalarilarninguchishi

Asal beradigan o'simliklarning gullari

Asalari boqiladigan joyda qanday ishlar olib boriladi

Navbatchi o'quvchilarning familyasi

yil,oy,kun

qutining umumiy vazni

qo'shimcha qo’shimcha

kamaygani

Havo temperaturasi (soyada) (qaysi soatda)

Havoning ochiqligi (kun yarmi)

Yog'ingarchilik(kun yarmi)

Shamol (kun yarmi)

kuchi

davomiyligi

7

13

19

birinchi

ikkinchi

birinchi

ikkinchi

birinchi

ikkinchi

1- grafik Asalarilarning har oyda qancha uchishi.

2- g r a f i q Asalari kontrol uyasining kursatkichlari.



Oynadan yasalgan asalari yashigidagi asalarilarning xulq-atvorini kuzatish. Bunday kuzatishlar uch-to’rtta ramali oynavand asalari yashigi yonida talaba(-)lar bilan birgalikda o’tkaziladi .
2-rasm. Bir ramali kuzatiladigan asalari uyasi.

Oynavand asalari yashigi odatdagidek yasaladi. Yon devorlariga ichidan oya qo’yiladi, tashqarisidan esa, oshiq-moshiqlarga eshikchalar o’rnatiladi, bular kuzatishlar olib borilganda ochib-yopiladi. Boshqacha qilib aytganda, asalari uyasini qorong’ilatish uchun asalarilar oynadan qilingan devorlarga propolis sochadi.

Asalari uyasiga yaqin kelib qaralganda o’quvchilarning diqqat-e’tibori uchish taxtasida turgan asalarilarga jalb etiladi. Ular to’xtamasdan qanotlarini qoqib turadi, lekin uchib keta olmaydi. Asalarilar xonaning ichi isib, temperatura 35° ga ko’tarilib, havo namligi oshib ketganda uyasini shamollatib turadi. Bu erda uchish taxtasida har bir asalarini uyasiga tekshirib kiritadigan «qorovul» asalarilar ham bor. Ular ba’zi asalarilarni uyasiga qo’yadi, ba’zilarini qo’ymaydi. Bu asalarilar uyasiga kirishga astoydil intilsa, ularni o’ldirib, yerga tashlagan. Bu «qorovul» asalarilar uyani boshqa asalarilar kirib qolishidan saqlaydi; ular boshqa (yot) asalarilarni hididan biladi.
Kuzatish vaqtida talabalar(-) uyasidan yugurib chiqqan asalarilarni ko’radilar. Ular uchish taxtasining chetigacha yugurib borib, yana o’z joyiga qaytib ketgan. Ularning jag’larida mayda axlat, mog’orlab ketgan gul chang parchasi va boshqalar bo’lgan. Bular uyani tozalaydigan asalarilardir.
Uya ichidagi asalarilarning xulq-atvorini kuzatish uchun o’rtadagi ramka chetga qo’yildi va asalarilar tinchigandan keyin talabalar(-) eshikchalarni ikkala tomonidan ochib qo’ydilar. Bir gruppa talabalar(-) (5—6 kishi) ramkaga oyna orqali qarab, asalarilar ko’pincha mum ustida turganini ko’rishdi. Ularning orasida. ham harakat qiladigan ko’p erkak asalarilar bo’lib, ular ona asalarilarni qidiradi. Ona asalarining ketidan doim ishchi asalarilar ergashib yuradi — ular boshini ona asalariga yaqin tutishga harakat qiladi. Ona asalari qornini asalari iniga qo’yib, birmuncha vaqt turgandan keyin qornini chiqarib boshqa inga qo’yadi. Talabalar(-) ona asalari tuxum qo’yayotganini aniqlaydilar.
Talabalar(-) qornini titratib va qanotlarini qoqib turgan asalarilarni ko’rdilar. Bunday vaqtda ular qing’ir-qiyshiq va doira hosil qilib harakat qiladilar. Bu asalarilarning signal o’yinidir. Nektar topgan asalarilar boshqalarni ham o’zining ketidan ergashtirish uchun chaqiradi. Ba’zi asalarilar boshi va ko’kragini inga tiqib olib, keyin in devoriga oyoqlarini tirab, boshi bilan ko’kragini chiqarib oladi. Bu asalarilar inni tozalaydi, chunki tozalanmagan inga ona asalari tuxum qo’ymaydi. Lichinkali inlarda har doim asalarilar bo’lib, ular to’xtamasdan harakat qilib turadi. Temperatura +34°dan past bo’lganda, asalarilar bunday harakat qilish protsessida issiqlik ajratib lichinkalarini isitishini talaba(-) eslatib o’tgan edi. Talabalar(-) asalarilar ishlarini kuzatib turib, ular yoshining o’zgarishi bilan bog’liq bo’lgan holda asalari oilasida ishchi asalarilar vazifasining tabiiy ravishda almashinishi yoki yozda va qishda ishchi asalarilarning o’rtacha yashash muddati to’g’risida eslab o’tadilar.