|
3.2. Uy xo’jaligi moliyasini mustahkamlashda davlat rolining kuchayishi
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar jarayonida qishloq
aholisining turmush darajasini yuksaltirishga, qishloqlarimiz qiyofasini
o’zgartirishga, jahon andozalariga mos keluvchi zamonaviy arxitektura va
dizayn asosida barpo etiladigan, barcha qulayliklar va kommunikatsiya
tizimlariga ega bo’lgan shinam uy-joylar barpo etishga, ijtimoiy soha va ishlab
chiqarish infratuzilmasini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilmoqda.
Ma’lumotlarga ko’ra, bugungi kunda O’zbekiston Respublikasi aholisining
14,76 mln. nafari yoki 48,4 foiz qismi qishloqda,15,67 mln. nafari yoki 51,6 foiz
qismi shaharda istiqomat qiladi. Shunday ekan, qishloqda yashayotgan aholi
uchun munosib turmush sharoitlarini yaratish millionlab vatandoshlarimizning
farovonligini yuksaltirishga, ularda ertangi kunga bo’lgan ishonch va hayotdan
qoniqish hislarini shakllantirishga xizmat qiladi.
Zamonaviy qishloq avvalambor arxitektura va me’moriy rejalashtirish
talablariga mos kelishi, Bosh reja asosida tartib bilan qurilishi, barcha
qulayliklar va kommunikatsiya tarmoqlariga (elektr, gaz uzatish tarmoqlari, suv
ta’minoti, yo’llar va boshqa) ega bo’lishi hamda zamonaviy ko’rinishi va
shinamligi bilan ajralib turishi lozim.
Aholi yashash joyining bosh rejasi – uzoq muddatli ijtimoiy-iqtisodiy
dasturlar, respublikani va uning mintaqalarini rivojlantirish prognozlari, tumanni
rejalashtirish sxemalari yoki loyihalari asosida ishlab chiqiladi, aholi yashash
joylarini rivojlantirishning asosiy yo’nalishlarini va chegaralarini, ular
hududining funksional vazifasini va qurilishni zonalashtirishni, muhandislik,
transport ijtimoiy infratuzilmasini kompleks rivojlantirishni, hududlarni
o’zlashtirishning navbatma-navbatligini, tarixiy-madaniy meros obyektlarini
saqlashga, ekologik va sanitariya holatiga qo’yiladigan talablarni belgilab
beradi.
Bugungi kunda mamlakatimizdagi barcha qishloq aholi punktlarini
zamonaviy arxitektura va me’moriy rejalashtirish loyihasi talablariga to’liq
javob beradi deya olmaymiz.
78
Me’moriy rejalashtirish loyihasi - imoratlar qurishning hajm-makon va
arxitektura-badiiy yechimini, binolarning necha qavat bo’lishi va turlarini,
imorat qurish va yerdan foydalanishni tartibga solishning qizil chiziqlari,
chegaralarini, yerdan foydalanuvchilar hududlarining chegaralarini,
ko’chalarning ko’ndalang ko’rinishini belgilab beradi, shuningdek, hududlarni
muhandislik yuzasidan tayyorlash tadbirlarini, atrof muhitini muhofaza qilishni
nazarda tutadi.
Me’moriy rejalashtirish talablariga ko’ra qishloq aholi punktlari ularda
yashayotgan aholi soniga ko’ra 4 toifaga ajratiladi va shunga mos qishloqlarning
me’moriy bosh rejasi ishlab chiqiladi.
Birinchi toifaga aholi soni 100 dan 1000 kishigacha bo’lgan kichik
qishloqlar kiritiladi.
Ikkinchi toifaga aholi soni 1000 kishidan 3000 kishigacha bo’lgan o’rtacha
qishloqlar kiritiladi.
Uchinchi toifaga aholi soni 3000 kishidan 5000 kishigacha bo’lgan katta
qishloqlar kiritiladi.
Mamlakatimizda jami 11820 ta qishloq aholi punktlari mavjud bo’lib,
ularning 5982 tasida (49,8 foizi) aholi soni 100 dan 1000 kishigachani, 4527
tasida (38,3 foizi) 1000 dan 3000 kishigachani, 1026 tasida (8,7 foizi) 3000 dan
5000 kishigachani tashkil etadi va faqat 375 tasida (3,2 foizi) 5000 kishidan
ortiq. Zamonaviy arxitektura va me’moriy qurilish talablariga mos kelmaydigan
qishloq aholi punktlari yagona rejaning mavjud emasligidan ko’p hollarda
tartibsiz va tarqoq holda quriladi. Ayniqsa tumanlarning markazlaridan uzoqda
joylashgan qishloq aholi punktlari Bosh reja asosida qurilmagani bois uy-joylar
ko’chalarga bo’lingan holda batartib qurilmagan. Bunday qishloqlardagi uy-
joylarning tashqi ko’rinishida ham xilma-xillik uchraydi. Shu sababdan
ko’rinishi zamonaviy dizayn va shaharsozlik mezonlariga mos kelmaydi hamda
kommunikatsiya tarmoqlariga ulash jarayonida noqulayliklar keltirib chiqaradi
3.2.1-rasmda keltirilgan ma’lumotlardan ko’rinib turibdiki,
respublikamizdagi mavjud jami 11820 ta qishloqlardan 7371 tasining (62 foizi)
79
Bosh rejasi umuman ishlab chiqilmagan, 3982 tasining (34 foizi) Bosh rejasi
eskirgan, 467 tasining (4 foizi) Bosh rejasi yaroqli hisoblanadi. Demak, mavjud
qishloqlarimizning 50-60 foizini zamonaviy arxitektura talablari darajasida bosh
reja bilan ta’minlash talab etiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
