Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Таянч сўз ва иборалар 
Маржинал ёндашув, неоклассика, институционализм, кейнсчилик,
методологик индивидуализм,
ички сабаб натижасида вужудга келган эволюция 
концепцияси,
холизм методологияси,
институционал детерминизм,
«Эски» 

---

15 
институционализм,
техник таркиб,
«ҳимоя қобиғи», мулкчилик ҳуқуқлари 
назарияси, оптимал шартнома назарияси ижтимоий танлов назарияси, 
конституциявий иқтисодиёт, ахборот харажатлари, ахборот назарияси, 
трансакция харажатлари назарияси, янги иқтисодий тарих, ўйинлар назарияси, 
тўлиқсиз рационаллик назарияси, келишувлар иқтисодиёти. 
Такрорлаш учун саволлар 
1.
Ҳозирги иқтисодий таълимотларининг йирик йўналишларини айтинг. 
2.
Институционализмнинг бошқа йўналишлардан фарқини айтинг. 
3.
«Эски» институционализм вакилларининг қарашларини шарҳланг.
4.
Инстиуционализмнинг асосий назарияларига тариф беринг.
5.
Мулкий ва шартномавий муносабатларга оид назарияларни шарҳланг. 
6.
“Эски” ва “янги” институционал мактабларнинг принципиал фарқини 
айтинг. 
7.
Неоинституционал иқтисодий назарияни (неоинституционализмни) 
ривожлантириш учун нима асос бўлиб хизмат қилди? 
8.
Неоинституционал назариянинг асосий қоидалари қанақа? Уларнинг 
неоклассик назария асосларидан фарқи нимада? 
9.
Неоинституционал назарияда нима таҳлилнинг асосий бирлиги 
ҳисобланади? 
10.
Неоинституционализмнинг асосий йўналишларини санаб беринг. 

---

16 
II боб. ИНСТИТУТЛАР ВА УЛАРНИНГ ЖАМИЯТ 
РИВОЖЛАНИШИДАГИ РОЛИ 
 
2.1. “Институт” ва “норма” тушунчаларининг моҳияти 
Институтлар жамият ҳаётида муҳим ўрин тутади. Агар бир дақиқага 
барча институтлар йўқ бўлиб кетишини тасаввур қиладиган бўлсак, у ҳолда 
тартибсизлик бошланиб кетган бўларди ва бу ҳол, ўз навбатида, абадий давом 
этмас эди. Чунки инсонларнинг ўз ҳаётини тартибга келтиришга уринишлари 
янги институтларнинг пайдо бўлишига олиб келган бўларди. 
Институтлар табиатини янада чуқурроқ таҳлил қилиш глобал 
хусусиятларга эга қатор саволларга, хусусан, нима учун бозорлар “ишлайди” 
ёки “ишламайди”? Иқтисодий сиёсатнинг у ёки бу тадбирлари нима учун 
самарали ёки самарасиз бўлди? Иқтисодиётдаги қайси ўзгаришлар ички 
сабабларга кўра ёхуд ҳукуматнинг у ёки бу қарори туфайли юзага келди, деган 
саволларга жавоб топиш имконини беради.
Институтлар ўзи нима? Турли даврлар тадқиқотчилари институтлар 
моҳияти ва уларнинг фаолият юритиш механизмини ёритувчи бир неча 
таърифларни асослаганлар. Т.Веблен [32] институтларни қуйидагича 
таърифлаган: “