Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Интернетнинг янги хизматлари
Бугунги кунда унчалик кенг ривожланмаган ҳамда барча 
томонидан тан олинган ягона стандартларга эга бўлмаган Интернет 
хизматларини алоҳида бир гуруҳга ажратиш мумкин. Уларнинг 
асосида Интернетдан ахборот узатиш муҳити сифатида фойдаланиш 
ѐтади. Хусусан, бу гуруҳга қуйидагиларни киритиш мумкин: 

телефон ва факсимиле алоқаси хизматлари тақдим этувчи 
Интернет алоқа каналлари бўйича овоз узатиш воситалари; 

Интернет орқали видео- ва аудио- конференциялар ўтказиш 
учун дастурий воситалар; 

мультимедиа ахбороти узатиш тизими. 
Ахборот қидириш хизматлари
Интернет қатнашчиларининг бир гуруҳи томонидан қўллаб-
қувватланувчи ва улар томондан ахборот қидириш бўйича тақдим 
этилаѐтган глобал характердаги тоифа ҳисобланувчи хизматлар 
алоҳида бир гуруҳни ташкил этади. Ахборот қидириш бугунги кунда 
Интернетнинг асосий муаммоларидан ҳисобланади, чунки web-
саҳифалар сони ҳозирда бир неча юз миллионга етади. Бундан 
ташқари, ахборот қидириш муаммолари асосида манбаларнинг 
кўплиги ва фрагментлилиги, маълумот сақлаш усулларининг 
кўплиги, ахборот танлаш ва ишлов бериш учун вақтнинг камлиги, 
ахборот олиш қиймати, маълумотларнинг ишончлилиги, доимий 
янгиланиш ва ахборот қўшилиши каби сабаблар ѐтади. 
Қуйида Интернетда ахборот қидиришнинг асосий воситалари 
санаб ўтилган: 

қидирув машиналари (spiders, crawlers) - уларнинг асосий 
функцияси Интернетда мавжуд бўлган web-сайтлар ҳақида маълумот 
тўплаш ва фойдаланувчиларнинг сўрови бўйича киритилган сўровни 
энг тўлиқ қондирувчи ахборот тақдим этиш мақсадида Интернетни 
тадқиқ этишдан иборат; 

каталоглар – иерархик ташкил қилинган тематик тузилишни 
ифодалайди, унга қидирув машиналаридан фарқли равишда ахборот 
фойдаланувчиларнинг ташаббуси билан киритилади; 

қидирув мета-воситалари – улар бир вақтнинг ўзида бир 
нечта қидирув тизимини ишга тушириш йўли билан жараѐнни 
такомиллаштиришга имкон беради. Бу усул маълумот қидириш 
тезлигини анча оширсада, лекин замонавий қидирув тизимларининг 

---

57 
аксарияти 
томонидан 
тақдим 
этилувчи 
мураккаб 
сўровлар 
имкониятидан фойдаланишга имкон бермайди.