Таълим вазирлиги низомов Шухрат Рашидович

1.1-расм . Плитанинг пастки юзасидаги учрайдиган дарзлар:
а) тўсин схемасида ишлаши, бунда 1₂/1₁ ≥ 3; б) контур бўйлаб таянувчилар 1₂/1₁<3; в) худди шундай 1₂/1₁=3; г) уч томони билан таянувчи, бунда 1₂/1₁≤1,5 д) худди шундай, 1₂/1₁>1,5.

Арматуранинг бетон билан тишлашувининг коррозиядан бузилишини бетон юзасига уриб овоз чиқариш орқали аниқлаш мумкин, бунда товуш ғовак борлигидан далолат беради. Бўйлама дарзлар конструкцияни 300°С дан кўпроқ ҳароратда доимий қизиган шароитда экспулатация қилинганда ѐки ѐнғин таъсиридан кейин ҳароратнинг зўриқишидан келиб чиқиши мумкин.

Темирбетон конструкцияларнинг чеккасида (таянч қисмларида) кўринган дарзларга эътиборни қаратиш лозим. Олдиндан зўриқтирилган элементларнинг чеккаларидаги арматура бўйлаб йўналган дарзлар арматурадаги анкерлаш бузилганлигидан далолат беради, бу ҳолга таянч атрофи қисмлардаги оғма дарзлар ҳам гувоҳлик беради (1.2-расм). Улар олдиндан зўриқтирилган арматуранинг жойланиш зонасини кесиб ўтади ва таянчнинг пастки қирраси томон тарқалади.

1.2-расм . Зўриқтирилган элементнинг таянч қисмидаги дарзлар.

1. 
   - зўриқтирилган арматурадаги анкеровка бузилганда;
   
2. 
   - сиқилиш кучланиши таъсирида кесимдаги арматура сонининг етарли бўлмаган ҳолатида.
   

Қуйида бинонинг турли қисмларида қўлланилувчи темирбетон конструкцияларда учрайдиган турли хилдаги дарзлар, уларнинг ўлчамларига нисбатан тавсифлари ҳамда нормал ишлаш шароитига кўрсатадиган таъсирлари жадваллар ва расмлар кетма-кетлигида келтирилади (1.6-1.12 жадваллар ва 1.3-1.9 расмлар).

1.6-жадвал Оралиқ ва том ѐпма конструкцияларида эксплуатация мобайнида юзага
келадиган дарзларнинг турлари қуйидаги жадвалда келтирилган (1.3-расм).