1
N 2
2Rbb
N 2
RS AS
D
ho a
N 2D
1 D
N
2Rbb
N 2
2Rbb
DRb
(2.5
2Rbb
1)
N Rb
R2b
RS AS ho
DMnp
Rbb
DN AS ho
DRs
DRb
(2.52)
Бу формулалар ѐрдамида ҳар бир конструктив элементнинг мумкин бўлган вариация коэффициентлари ѐрдамида икки босқичли ҳисоблаш, яъни дастлабки берилган ҳолат (1-босқич) ва эксплуатациянинг турли босқичларида текширув ишларидан олинган маълумотлар асосида (2- босқич) қайта ҳисоблаш натижасида уларнинг эксплуатацион ишончлилигини баҳолаш мумкин.
Эксплуатацияга қадар пайдо бўлган дарзли сиқилувчи темирбетон элементларни юк кўтариш қобилиятини баҳолаш
Темирбетон конструкцияларда кенг тарқалган дефектлар- дарзлар ҳисобланади. Дарзлар конструкциянинг ва бутунлай иншоотнинг мустаҳкамлик ва деформацион тавсифларига таъсир қилиши, коррозияга қарши бардошлилигини камайтириши мумкин. Дарзлар кўпроқ
эксплуатациягача бўлган даврда ва эксплуатация мобайнида ҳам пайдо бўлади.
Тайѐрлаш жараѐнида, қолипдан ечиш ва ташишда, сақлашда, монтаж жараѐнларида пайдо бўлувчи, яъни эксплуатацияга қадар ѐрилган сиқилувчи темирбетон конструкцияларнинг ҳақиқий юк кўтариш қобилиятини баҳолашда қуйидагиларга эътибор қаратилади:
Мазкур параграфда келтириладиган кетма-кетлик [26]га асосан лойиҳаланган сиқилувчи темирбетон конструкцияларга;
ξ>ξR шарт қаноатлантирилган, олдиндан зўриқтирилмаган элементлар учун ҳамда:
а) квадрат ѐки тўғри бурчакли кўндаланг кесимли; б) сиқилган зонадаги нормал ва қия дарзлар;
в) aсrс≤0,5 мм ҳолат учун дарзларнинг умумий сони 10 тагача бўлганда; г) қия дарзларнинг қиялик бурчаги элементнинг бўйлама ўқига нисбатан камида 45о;
д) эгилувчанлиги ℓ0 /h = 15 каби ҳолатлар учун татбиқ этилади.
Дарзли элементнинг юк кўтариш қобилияти Nсrс қуйидаги формула ѐрдамида аниқланади
Nсrс=N ҳис Ксrс, (2.53)
бу ерда Nҳис-меъѐрий ҳужжатларга асосан дарзсиз сиқилувчи элементнинг ҳисобий юк кўтариш қобилияти;
N=ήφ[RbA+Rsc(AS+A`S)] (2.54)
бу ерда N-бўйлама сиқилувчи куч; А=bh-элементнинг кўндаланг кесими юзаси; ή-иш шароити коэффициенти; h≥30cм бўлса; ή=1; агар h<30 см бўлса, ή=0,8, φ-бўйлама эгилиши коэффициенти. Ксrс-дарзлар мавжуд бўлганда мустаҳкамликнинг камайиши коэффициенти.
Дарзларнинг турига, очилиш кенглигига, сиқувчи кучларнинг нисбий эксцентриситети ℓ0/h га ва дарзларнинг тарқалиш майдони узунлигининг кесим ўлчамига нисбат hсrс/h (ѐки bсrс/b)ларига Ксчс нинг боғлиқлиги 6.7-
расмда келтирилган, hсrс/h≥0,15; hсrс/h<0,15 ҳолатлар учун графиклар берилган, бунда Ксrс коэффициенти бирга тенг деб олинади.
Дарзларнинг асосий тавсифлари қуйидагилардир: aсrс - бетон сиртида дарзлар очилишининг ўртача кенглиги; hсrс/h ѐки bсrс/b - кесим бўйича дарзлар тарқалган сиртнинг келтирилган юзасини кесимнинг тўлиқ чизиқли ўлчамига нисбатини белгиловчи катталик.
Уч томонлама дарзларнинг ўртача очилиш катталиги уччала ўлчовнинг ўрта арифметик қиймати сифатида аниқланади: дарзлар очилишининг максимал кенглиги ва бурчаклардаги ишчи бўйлама арматуралар жойлашган жойлардаги дарзлар очилишининг кенглиги.
Тўрт томонлама дарзларнинг ўртача очилиш катталиги асrс элемент кесимининг тўрт тарафлама ўлчови натижасининг ўрта арифметик қиймати сифатида аниқланади
Сиртдаги дарзларнинг узунлиги hсrс (ѐки bсrс) дарзлар бошланган жойдан очилиш кенглиги 0,005 мм бўлган қисмигача ўлчанади.
Кесим бўйича қия дарзларнинг келтирилган узунлиги, элементнинг бўйлама ўқига перпендикуляр бўлган уққа нисбатан олинган проекцияси каби аниқланади [11].
Элементда фақатгина нормал уч томонлама дарзлар мавжуд бўлганда қуйидаги катталиклар аниқланади:
дарзларнинг очилиш кенглиги - асrс;
ҳар битта дарзнинг келтирилган узунлиги катталиги.
Ҳисоблаш очилиш кенглигининг ва hсrс нинг максимал қиймати бўйича (агар у бошқа дарзлардан камида икки марта катта бўлса) олиб борилади. Акс ҳолда, келтирилган узунликларнинг барча катталиклари бўйича ўрта қиймати топилади. Агарда, асrс ва hсrс ларнинг максимал қийматлари турлича дарзларга тегишли бўлса, у ҳолда бу ҳолатлар учун Ксrс коэффициентини қийматини аниқлаш ва кичик қийматни қабул қилиш зарурдир.
Элементда фақатгина нормал тўрт томонлама дарзлар мавжуд бўлганда қуйидаги катталиклар аниқланади:
Дарзларнинг очилиши кенглиги юқорида, 7-пунктдагидек аниқланади;
hсrс/h нисбат катталиги бирга тенг деб олинади.
Элементда қия ва нормал (уч ва тўрт томонлама) ѐки қия дарзлар мавжуд бўлса, ҳисоблаш қия дарзлар бўйича олиб борилади. hсrс ва асrс қийматлари 6 ва 7- пунктдаги каби амалга оширилади.
Уч ва тўрт томонлама дарзлар мавжуд бўлганда ҳисоблаш тўрт томонлама дарзли ҳолат учун олиб борилади (агарда уларнинг очилиш кенглиги ва тарқалиш узунлиги худди шу ҳолатнинг уч тарафлама дарзли ҳолатига нисбатан камида икки марта катта бўлса). Тўрт томонлама дарзли ҳолат учун ҳисоблаш дарзларнинг сони камида иккита бўлганда амалга оширилади.
Бетонниг ҳимоя қатлами қалинлиги чегарасида тарқалаѐтган бир тарафлама (нормал, қия ва бўйлама) сиртқи дарзлар ҳамда очилиш кенглигидан қатъий назар бурчаклардаги қисқа дарзлар, сиқилган элемент ва конструкцияларнинг юк кўтариш қобилиятини пасайтирмайди [11].
Қуйида дарзли конструкцияларнинг юк кўтариш қобилиятини баҳолаш бўйича мисоллар келтирилган.
мисол. Қолип ва бетоннинг ҳарорат деформацияси фарқи ҳамда цехдаги паст ҳарорат натижасида КФ-42-ЗУ маркали устунда технологик дарзлар пайдо бўлди (2.6- расм).
30>
Do'stlaringiz bilan baham: |