Таълим вазирлиги низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети

Она тили 
дарслигида ҳам кўп машқлар аҳлоқий тарбияга қаратилган. 
4-синф она тили дарслигини олсак «Олмош сўз туркумидир» мавзусида 
269-машқда: Олмошларни топиб, ўзи боғланган сўз билан бирга 
к ў ч и р и н г. Ў қ ит увч и б у ше ър н и ў қ и б б ер а р эк а н аҳлоқий
томонларини очиб бериши керак. 
Аҳлоқий тарбия 
табиатшунослик 
дарсида ҳам олиб борилади. 4-
синф дарслигида «Тоғ ўрмонлари ва ўтлоқлари» мавзусида: Тоғларда дам 
олиш вақтида ва туристик походларда табиатни 
жуда авайлаб, эҳтиѐт
қилиш зарур, дарахтларга зарар етказиш, шох-новдаларни синдириш, 
гулларни юлиб дасталаш, қушлар билан ҳайвонларни безовта қилиш 
мутлақо ярамайди. Буларни диққат билан кузатиб бориш, фото суратини 
олиш лозим. Ана шунда шу тоғларда дам олганигиз тўғрисида узоқ 

---

34 
йилларга хотира қолдириш имконига эга бўласиз. 
Ўрмонда гулҳан ѐқиш мумкин эмас. Чунки, гулҳанлардан кўпинча 
ўрмонга ѐнғин чиқиб, одам учун қимматли бўлган ўсимликларгина эмас, 
балки ҳайвонлар ҳам нобуд бўлади, деган сатрлар берилган. 
Меҳнат дарсида ҳам болаларга овқатланиш одоби, меҳмон кутиш 
одоби, кийиниш одоби, дастурхон тузатиш одоби каби аҳлоқий тарбия 
меъѐрлари ўргатиб борилади. 
Экологик тарбия - бу инсонни табиатга дастлабки қадам қўйган 
кунидан бошлаб, бутун ҳаѐти давомида табиатдан онгли равишда 
фойдаланишга, психологик, аҳлоқ-одоб юзасидан халқимизнинг табиатга 
ҳурмат ва эътибор билан қарайдиган урф одатларини, уд умла рини 
тарбиялаш, табиий бойликларни кўпайтириш, боғ-роғлар, гулзорлар ташкил 
қилиш орқали унинг қалбида яхши хислатлар уйғотишдан иборатдир. Бу 
экологик тарбия ҳам интеграцияга яққол мисол бўла олади. 
Экологик тарбия табиат фанида асосан олға сурилса яъни билим, 
кўникма, малака ҳосил қилса, ўқиш, она тили, математика, одобнома, 
мусиқа дарсларида уни мустаҳкамлаб, тўлдириб борилади. 
Масалан: табиат дарсида экологик тарбия бир неча матнлар орқали 
кўрсатиб берилган 4 - синфнинг дарслигида «Сув ва ҳавони муҳофаза 
қилиш». 
Сув ва ҳаво бўлмаса бутун жонзот яшай олмаслигини ҳамма билади. Ҳар 
қандай тирик организм таркибида сув бўлади.
Болаларга экологик
тарбия ўқиш дарсида ҳам ўргатилади. 4-синф ўқиш 
дарслигида «Бузилмаган уя» мавзуси бор. Бунда: бир бола боғда 
ишлаѐтган бобосига овқат ола кета туриб йулда ўртоқларини 
учратади. Ўртоқлари қуш овлагани кетаѐтганини айтади ва уни ҳам бу 
йўлга тортишади. Лекин бола кечикаѐтгани ва бобосининг қорни очиб 
қолиши мумкинлиги туфайли у ўрто қлари билан кетмайди. Бобосига 
овқат етказиб, уларга дарахт пайванд қилгани ѐрдамлашади. Улар бирга уйга 
кета туриб йулда ўртоқларини учратадилар. Ўртоқлари эса қуш уясини 
бузаман деб, дарахт бутоғига ўралиб, чумчуқ болаларини ейишга пайт пойлаб 
турган илондан қўрқиб, дарахтдан йиқилиб қочиб кетаѐтган эдилар. Бола 
бобоси билан ерда ѐйилиб ѐтган чумчуқ болаларига ѐрдам бериб, 
илоннни ўлдириб, ўртоқларининг қилган ишидан нафратланган ҳолда уйга 
қайтадилар. 
Энди экологик тарбияни