Таълим вазирлиги Гулистон давлат университети

2. Плугнинг иш қаршилиги ўзгарувчан бўлиб, у тупроқнинг ҳолатига, қаттиқлигига, намлигига, ўт босганлигига, илгари қандай ишланганлигига, даланинг релефи, плугнинг оғирлигига, ишлаш кенглигига, ҳайдаш чуқурлигига, агрегатнинг ҳаракат тезлиги ва бошқаларга боғлиқ.
Плугнинг қаршилигини асосий уч қисмга бўлиб ўрганилади:
1)Плугнинг ўзгармас қаршилиги Р₁=fG бунда,G-плугнинг оғирлиги, кг;
2)Палахсанинг деформацияланиш қаршилиги Р₂=КtаВ бунда К- палахсанинг деформацияланишга қаршилик кўрсатиш коэффициенти: енгил тупроқ учун 2000 кг/м², ўртача-4000 кг/м²; оғир-6000 кг/м² ва жуда оғир тумроқ учун-8000 кг/м²; а-ҳайдаш чуқурлиги, м; В-плугнинг ишлаш кенглиги, м. t- корпуслар сони
3) Палахсаларни четга агдаришда вужудга келадигаи қаршилик:
Р₃=ЕаВV², бунда Е-ағдаргич иш сиртининг шаклига ва тупроқ хоссаларига бўлган коэффициент кгсек²/м⁴; у одатда 300-1000 кгсек²/м⁴ атрофида бўлади; V-ер ҳайдаш тезлиги, м/сек.
Демак, плугнинг умумий тортиш қаршилиги қуйидагича тенг:
Р=Р₁+Р₂+Р₃=fG+аВ(Кt+ЕBV²)
Корпус ва чимқирқар лемехларининг тиғи ҳамда пичоқлари ўтмасланса плугнинг қаршилиги ошади. Лемех тиғи 5 мм гача қалинлашганда плугнииг тортишида кўрсатадиган қаршилиги тахминан 50% га ошади.
3.Тупроқга юза ишлов бериш машина ва қуролларнинг вазифаси: палахса ва кесакларни майдалаш, текислаш, қатқалоқни юмшатиш ва бегона ўтларни ўлдириш.
Тишли тиркама "Зиг-заг" борон эрта кўкламда ва экиш олдидан ерни бороналаб тупроқ юзадаги кесакларни майдалаш, қатқалоқни юмшатиш ва бегона ўтларнинг илдиз пояларини тароқлаб ер бетига чиқариш учун мўлжалланган. Улар массасига кўра оғир, ўртача ва енгил хилларга ажратиш мумкин. Оғир бороноларда ҳар қайси тишга 16-20 Н, ўртачаларида 11-15 Н ва енгил бороналарда 6-10 Н куч билан босади.