Таълим вазирлиги Гулистон давлат университети

Адабиётлар: 3, 12.


1. МТАнинг иш унуми ҳақида тушунча. Агрегатнинг иш унуми
маълум вақт даврида бажарилган иш миқдори (сменада, мавсумда). Бу
машиналарнинг техник мукаммалашиши ва фойдаланиш даражасининг
муҳим кўрсаткичидир, Агрегатнинг иш унуми ишнинг турига кўра
майдон бирлигида (га), ҳажм бирлигида (м³), оғирлик бирлигида (кг,
ц. т.) ёки босиб ўтилган йўл бўйича (км. погон). Иш унуми агрегатнинг
ишлаш вақтига кўра соатли, сменали, мавсумий ва йиллик иш
унумларига бўлинади лар. Агрегатнинг иш унуми дала ишларида
аввалом бор қамров кенглигига, ҳаракат тезлигига ва машина
ишлашининг фойдали вақтига боғликдир.
1. Назарий иш унуми (га соат) конструктив қамров кенглиги
В_к (м) ни имконияти бўлган иазарий тезлиги V_н (км/соат) га
кўпайтириб ҳисобланади. Бунда ҳақиқий ишлаб чиқариш шароитлар
ҳисобга олинмайди. W =(Vн_*Вk_*10³)/ 1О⁴қ 0,1_* V_н*В_k, га/соат
Агар агрегат участкани ишлашда бир соат эмас, а ҳақиқий ишлаш Т_кш вақти сарфлаган бўлса, унинг иш унуми куйидагича ифодаланади:
W_см=0,1_*V_н*B_к*Т_иш га/смена
Иш унумининг бу формулаларида конструктив кенглик, ҳакиқий ишлаш вақти ва назарий тезлик ҳисобга олинган бўлиб, уларнинг агрегат ишлаш жараёнида ўзгариб туриши акс этдиришмаган.
3. Агрегатнинг техник иш унуми. Машинанинг ҳақиқий ишлаш шароитларини ва техник иш кенглиги (В_иш), харкат тезлиги (V_иш) ва ишлаш вақти (Т_иш)нинг мумкин бўлган ҳақиқий қийматлари уларнинг назарий қийматларидан фарқ қилади.
Агрегатнинг ҳақиқий иш кенглиги (В_иш) машинанинг
конструктив кенглигига тенг, ундан кичик ёки катта бўлади ва у унинг
ишлаш шароитига ҳамда кўрсатилган операииянинг бажарилиш
технолигиясига боглиқ бўлали. Шунга кўра агрегатнинг иш кенглиги
тенг бўлади: В_кш= p_*В_К , м бунда р- конструктив қамров кенглигидан фойдаланиш козффициенти.
Ҳақиқий иш тезлиги V_иш ҳам қўлланма ва маълумотномаларда
келтирилган назарий тезлик V_н дан фарқ қилади. У тракторнинг
ишлашга ажратилган Т_см умумий вақти фойдали ишни бажариш учун
сарфланмайди, чунки далада ишлаганда бу вақтнинг бир қисми далага
кириш.-бурилиш, даладан далага ўтиш ва турли хил фойдасиз ишларга
сарфланади. Шунга кўра технологик операцияни бажаришга смена
меъёрий вақтининг (Т_см) бир қисмидангина фойдаланилади. Бу эса
қуйидаги формула орқали аниқланади: