Таълим вазирлиги Гулистон давлат университети

2.3-Мавзу: " ЎҒИТ СЕПИШ МАШИНАЛАРИ".
Режа:
1. Ўғитнинг турлари ва сепиш усуллари.
2 Ўғит сепишга қўйиладиган агротехника талаблари.

3. 
   Минерал ўғитларни тайёрлаш, юклаш, ташиш, сочиш машиналари.
   
4. 
   Органик ўғитларни сочиш машиналари.
   
5. 
   Ўғит сепиш машиналарини такомиллаштириш йўналишлари.
   

Адабиётлар: 6, 12


1. Ўғитнинг турлари ва сепиш усуллари. Ўсимликларнинг озиқланишини яхшилаш учун тупроққа ўғит солинади. Ўғитлар органик ва минерал ўғитларга бўлинади. Органик ўғитлар гўпг, торф, торф-шалток ва торф-фекалий компасти шаклида ишлатилдди. Гўнг ва компостлар таркибида ўсимликлар озиқланиши учун зарур барча элементлар: азот, фосфор, калий, калций; магний ва микроэлементлар бор. Кўкат ўтлар, яъни сидератлар хам органик ўғитлар таркибига киради. Улар (люпин ва бошқалар) яшиллигида тупроққа аралаштириб ҳайдалади. Минерал ўғитлар кимё заводларида табиий минераллардан, газлардан ёки саноат чиқиндиларидан ишлаб чиқарилади. Минерал ўғитлар кукун ёки 1-4 мм йириклигидаги доналар шаклида ишлаб чиқарилади.
Ўғитларнинг ўсимликларга таъсири фақат уларнинг тури ва дозасига эмас, балки ерга солиш усулларга ҳам боғлиқ. Ўғитлар қуйидаги усуллардан тупроққа солинади. Экишдан олдин, экиш билан бир вақтда ва экишдан кейин (озиқлантириш).
2. Агротехника талаблари. қотиб қолган минерал ўғитларни майдалаб элакдан ўтказиш керак. Ўғит доначаларининг ўлчами 5 мм дан ошмаслиги, 1 мм дан кичик бўлганлари эса 6% дан ошмаслиги керак. Минерал ўғит солишда белгиланган нормадаи 5%, ўғит сочилишининг нотекислиги 15% гача бўлиши керак. Ўғит сепилгандан кейин 12 соатгача муддатда тупроққа кўмилиши керак.
3. Минерал ўғитлар узоқ муддатга сақланганда зичлашиб юза қатлами қотиб қолиши мумкин. Бундай ўғитни ишлатиш учун уни майдалаш талаб қилинади. АИР-20 агрегати қотиб қолган минерал ўғитларни майдалаш қоплардан ажратиш ва элакдан ўтказиш учун хизмат қилади. Машина тракторнинг қувват узатиш валидан карданли узатмалар орқали ёки 30 кВт қувватли электродивигателдан ҳаракат олиб ишлайди. Бир соатли иш унуми 20-30 тонна. Ўғит доначаларининг ўлчами 5 мм гача. Бункернинг ҳажми 1 мЗ ни ташкил қилади. ИСУ-4 машинаси қотиб қолган минерал ўғитларни майдалаш, элакдан ўтказиш учун хизмат қилади. Бу машина тракторларни қувват узатиш вали ёки 7 кВт қувватли электродвигател билан ҳаракатга келтирилади. Бир соатда 4-6 т ўғитни майдалаши мумкин.