38
hayvonlarga qaraganda ko`proq ishtirok etadi (Bar-On va b. 2018). Tuproq mikrobiomasining
o`zaro ta`sir qiluvchi mikrobial jamoalari mikro va makroelementlarning aylanishini tartibga
soladi.
Tuproq qatlamining rivojlanishi va xususiyatlarining o`zgarishi, birinchi navbatda,
o`simliklarning tiklanishi va o`simliklarning doimiyligi bilan bog`liq. O`simliklarning tiklanishi
tuproq qatlamining rivojlanishiga yordam beradi. Biologik qobiq o`z navbatida plantatsiya
yoshiga qarab rivojlanadi. Biologik qobiqning rivojlanishi bilan tuproqning xususiyatlari
yaxshilanadi. Tuproqning chuqurligi oshishi bilan tuproqning yuqori qatlami xususiyatlarining
o`zgarishi kamayadi.
O`rmonlashtirish qurg`oqlashgan yerlarni qayta tiklash va qumli cho`l hududidagi
ekologik muhitni yaxshilash bo`yicha eng muvaffaqiyatli choralardan biridir. Plantatsiyalar
tashkil etilishi tuproq biologik qobig`ining rivojlanishiga yordam beradi va qumtepalarda qobiq
ostida 0 – 5 sm balandlikdagi tuproqning xususiyatlarini yaxshilaydi.
Rizosfera organizmlari o'ziga xos yashash tarziga ega, chunki mikrobioma shakliga
ko'plab omillar ta'sir qilishi mumkin. Hammamizga ma'lumki, tuproq mikroblari va o'simliklar
o'rtasidagi o'zaro ta'sirdan foydalanish barqaror qishloq xo'jaligi va ekotizimlar uchun juda
muhimdir. O'simliklar bilan bog'langan mikroorganizmlar jamoalarida joylashgan o'zaro bog'liq
mikroorganizmlar o'z o`simlik turiga turli yo'llar bilan yordam beradi. Ko'pgina tadqiqotlar shuni
ko'rsatdiki, tuproq mikrobiomasi o'simlik uchun muhim afzalliklarni berishi mumkin. Shu bilan
birga, turli xil tuproq sharoitlari (pH, harorat, kislorod, fizika-kimyo va namlik), tuproq muhiti
(qurg'oqchilik, botqoqlik, metallarning toksikligi va sho'rlanishi), o'simlik turlari, genotipi va
qishloq xo'jaligi amaliyotlari turli xil mikrob tarkibi va xususiyatlariga olib kelishi mumkin.
Qurg'oqchil va cho'l hududlarida moslashgan mikroorganizmlarning xilma-xilligi juda katta
bo'lib, atrof-muhitning og'ir sharoitlariga bardosh bera oladigan mikroorganizmlardan iborat
ekanligi aniqlandi. Qurg'oqchil yerlarda yoki suvning cheklanishi va tuzning to'planishi kabi
uzoq davom etadigan abiotik ta`sirlarga chidamli mikrobiom jamosini o`rganish va ko`paytirshi
muhim ahamiyatga ega. Aniqlangan mikroorganizmlarni ko`paytirish orqali og`ir sharoitli qumli
cho`l tuproqlarida o`simlik plantatsiyalarini kengaytirish, tuz va qumlarning ko`chirilishini
to`xtatish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: