182
А.Қашқаров, Н.Махмудов (3), М.Т.Тожиев Ж. Байкабилов (4), А.Иминов (5), И.Қарабоев
(6) лар томонида ўрганилган бўлсада, лекин Тошкент вилоятининг суғориладиган типик
бўз тупроқлари шароитида такрорий маккажўҳори экинининг сўнги таъсирини ғўзани
ўсиш ривожланиши ва қуруқ модда тўплаши учун мақбул минерал ўғит меъёрлари
бўйича етарлича маълумотлар берилмаган.
Биз кузги буғдойдан бўшаган майдонга такрорий экин маккажўхорини
N
180
,P
120
,K
90
кг/га, ўғитлар меъёрларини қўллаб уларнинг келгуси йил ғўзани ўсиш ва
ривожланиши ва қуруқ модда тўплашига таьсирини ўрганиш мақсадида тажриба
ўтказдик.
Тажриба собиқ ЎзПИТИ Марказий тажриба хўжалигида Тошкент вилоятининг типик
бўз тупроқлари шароитида кузги буғдойда N
180
Р
120
К
90
кг/га минерал ўғитлар қўлланилди.
Ушбу кузги буғдойда яратилган фонинига маккажўҳори юқоридаги минерал ўғитлар
меьёрларига ғўзанинг 3 хил яъни, N
150
Р
105
К
75
; N
200
Р
140
К
100
ва N
250
Р
175
К
125
кг/га минерал
ўғитлар қўлланилиб ғўзани ўсиш, ривожланиши ва қуруқ модда тўплаши бўйича
тадқиқотлар ўтказилди. Тажриба “Дала тажрибаларини ўтказиш услублари” (2007)
қўлланмалари асосида ўтказилди.
Изланишларда ғўзанинг 2-3 чин барг, шоналаш, гуллаш, ва пишиш даврларида
феналогик кузатувлар олиб борилди. Ғўзанинг такрорий экинда ва қўлланилган маъдан
ўғит меъёрларига боғлиқ ҳолдаги ўсиш ривожланиши хамда қуруқ модда тўплаши бўйича
олинган маълумотлар вариантларда ғўза такрорий экиндан сўнг ғўзага N
150
P
105
K
75
кг/га
меъёрда қўлланилганда 1-июнь куни бош поя баландлиги 12,0 см ни 1-июль 35,6 см ни ва
августь ойда эса, 90,7 см ни ташкил қилган ҳолда, амалдаври охирида ҳосил шоҳлари 10,8
донани кўсаклар сони 10,0 донани ташкил этган бўлса, бу вариантда ғўзани амал даври
охирида бир ўсимликни қуруқ вазни 123 гр ни ташкил қилган бўлса, ўғитлар меъёрлари
N
200
P
140
K
100
кг/га ортиши билан бу кўрсаткичлар мутаносиб равишда 12,4 см ва август
ойида бир ўсимликни бўйи, 93,7 см ни хосил шоҳлари сони 11,3 донани кўсаклар сони 11
донага тенг бўлиб, бир ўсимлик қуруқ вазни 135,2 гр ни ташкил қилди.
Тадқиқотларимизда энг яхши кўрсаткичлар ғўзада N
250
Р
175
K
125
кг/га қўлланилган (3)
вариантда эса, 1-июнь куни бош поя баландлиги 12,8 см июль ойида 37,8 см ни августь
ойида бу кўрсаткич 94,6 см ни ташкил қилиб ғўзанининг амал даври охирида бир
ўсимликнинг қуруқ вазни 137,4 гр ни ташкил қилди, бу вариантимизни қўлланилган
минерал ўғит меърлари ғўзани генератив органларига ижобий таъсир қилганли кузатилди,
жумладан, бу вариантда амал даври охирида ҳосил шоҳлари сони 12,1 донани, кўсаклар
сони эса, 11,6 донани ташкил қилганлиги кузатилди.
Олиб борилан тадқиқотлардан шундай ҳулоса қилиш мумкинки, суғориладиган
типик бўз тупроқлар шароитида кузги буғдойдан сўнг такрорий экин маккажўҳоридан
кейин экиладиган ғўзани яхши ўсиши ва ривожланиши учун қўлланиладиган минерал
ўғитларнинг йиллик меъёрлари N
250
Р
175
K
125
кг/га озиқлантириш, ғўзанинг мақбул ўсиб
ривожланиши ва қуруқ модда тўплаши учун қулай шароит яратилиши кузатилди.
Do'stlaringiz bilan baham: