Таълим вазирлиги бухоро давлат университети

QATLAMLAR KESIMIDA O’ZGARISHI UNUMDORLIKKA TASIRI. 
M.Xalilova, S.M.Nazarova 
Buxoro davlat universiteti 
Ushbu maqolada tuproqlarning agrofizik holati tuproq zichligining unumdorlikka va 
ozuqa moddalariga tasiri ko’rsatib o’tilgan. O’rganilgan tajribalarda zichlikning qatlamlar 
kesimida ortib borishi ozuq moddalari (azot, fosfor, kaliy) va gumusning turlicha o’zgarishiga 
olib kelgan.
 
 
Respublikamizda sug’oriladigan tuproqlardan samarali foydalanishda resurs tejamkor 
texnologiyalarni joriy etish orqali ilmiy asoslangan dehqonchilikni qo’llashga katta etibor 
berilmoqda va keng qamrovli chora tadbirlar amalga oshirilmoqda. O’zbekiston Respublikasi 
prezidenti Sh.M. Mirziyoyev tashabbuslari bilan qishloq xo’jaligidagi islohotlarni 
chuqurlashtirish va yer munosabatlarini tartibga solishga oid qonunlarni amalga oshirish, hozirgi 
davrning dolzarb talablari darajasiga ko’tarildi. U kishining tashabbuslari bilan 2017-2021 
yillarga mo’ljallangan O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi
bo’yicha harakatlar strategiyasi ishlab chiqildi. Ushbu strategiyada qishloq xo’jaligida jadal 
foydalaniladigan sug’riladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash va meliorativ va 
irrigatsiya obyektlarining tarmog’ini rivojlantirish, qishloq xo’jaligining barcha sohalarida 
zamonaviy ilg’or resurs tejamkor texnologiyalarni qo’llash orqali qishloq xo’jaligini 
modernizatsiya va jadal rivojlantirishga uning huquqiy asosini mustahkamlashga alohida o’rin 
berilgan.
Qorako’l tumani zarafshon daryosining quyi qismida viloyatning janubidagi Qorako’l 
vohasida joylashgan shimoliy va shimoliy sharqdan Jondor tumani janubi sharqdan Olot tumani 
janub va g’arbdan Turkmanistonning lebab viloyati bilan shimoli g’arbdan Romitan tumani bilan 
chegaradosh maydoni 9.84 ming km
2
sug’oriladigan yerlar 19462,8 ga. Sharqiy qismida 200-300 
m dan baland bo’lmagan qirlar shimoliy va shimoli g’arbiy qismi Qizilqum cho’li Qorako’l va 
Mohonko’l vohalari bilan band. Iqlimi keskin kontinental.Yanvarning o’rtacha tempraturasi 1.8
0
eng past tempratura 33
0
iyulning o’rtacha temraturasi 28,5
0
eng yuqori temperatura 45,3
0 
vegetatsiya davri 213 kun yillik yog’in 150-200mm ko’p qismi bahor va qishda yog’adi. Voha 
hududida tarqalgan tuproqlar asosan qumli cho’l tuproqlari quruq o’zanli o’tloqi bo’z, qumoq 
bo’z tuproqlar, alliviual yotqiziqlardan iborat. Botiqlarda sho’rxoklar tuzli massivlar (zamontov) 
g’arbiy qismini taqir, qum dyumlari va barxanlar egallagan. Namuna olingan maydon Qorako’l 
Tuman Zarafshon massivi Do’rmon qishlog’i Jonibek Abdusalom o’g’li Fermer xo’jaligidan 
olindi.