Таълим вазирлиги а.ҚОдирий номидаги жиззах давлат педагогика

Adabiyotlar 

---

20 
1. 
Luntz M., Brodsky A., Watad W., Weiss H., Tamir A., Pratt H. 
Sound localization in patients with unilateral cochlear implants// Cochlear 
implants international. 2005. Vol. 6. No 1. P. 1-10. 
2. 
Raeve L. Rehabilitation after bilateral implantation // 3-rd MED-EL 
Aural Rehabilitation Conference “Assessment, Paediatric Habilitation, Adult
Rehabilitation”, The Netherlands, MED-EL, 2008.p.20. 
3. 
Ching T.Y., Psarros C., Hill M. et all. Should children who use 
coghlear implants wear hearing aids in the opposite ear? // Ear Hear. 2001. Vol. 
22(5). P. 365-380. 
4. 
P.Po‘latova, 
L.Nurmuxamedova, 
Sh.Amirsaidova 
Maxsus 
pedagogika -Toshkent:Fan va texnologiyalar.2014 
BOSHLANG`ICHSINFO`QUVCHILARINIMUSTAQILKREATIVLIKQ
OBILIYATINIOSHIRISHDATO`GARAKLARNINGAHAMIYATI 
ALIQULOVA ZUXRA-JDPI 4-bosqich talabasi 
To`garak ishlarni samarali ravishda amalga oshirish, boshlangich 
sinflarda o`zlashtirgan bilim, malaka va ko`nikma va malakalarini 
mustaxkamlaydi, dunyoqarashini shakllantiradi, ularning mustaqil ijodiy 
qobiliyatlarini o`stiradi hamda bidiiy estetik didini oshirishda muhim omil bo`lib 
xizmat qiladi. O`z vaqtida, rejali, tartibli o`tkazilgan mashg`ulotlar 
o`quvchilarning qiziqish va havaslarini oshiradi, ma’naviy, mafkuraviy 
qarashlarini boyitadi. 
Umumta`lim maktablari boshlang`ich ta`limida “Mohir qo`llar”, “Yosh 
haykaltaroshlar”, “Yosh tabiatshunoslar”, “Quvnoq ustaxona”, “Badiiy 
kashtachilik” kabi bir nechta to`garaklar faoliyat olib boradi. Bu to`garaklarda, 
mehnat tarbiyasi, mehnatga munosabatni tarbiyalash maktabdagi o’quv hamda 
sinfdan tashqari ishlarning o’zagi, maktabning hayot bilan aloqasini 
mustahkamlashning asosiy yo’lidir. O’quvchilarni mehnatga ruhiy va amaliy 
tayyorlash maktabning asosiy tarbiyaviy vazifalaridan biri hisoblanadi. 
O’quvchilar bilan olib boriladigan sinfdan tashqari ish maktabning 
butun ta’lim – tarbiyaviy ishlarining ajralmas qismi bo’lib, u bolaning har 
tomonlama rivojlantirish, darslarda egallayotgan bilimlarini mustahkamlash, 
chuqurlashtirish, amalda qo’llanishga yordam beruvchi muhim vositalardan 
biridir 
Mehnat ta’limi bo’yicha sinfdan tashqari ishlar texnologiya
darslarining davomi qo’shimchasidir. O’quv mashg’ulotlari bilimlarga 
qiziqishini o’stiradi, texnologiya darsida bilimlarni kengroq qo’llash hamda 
chuqurlashtirish imkonini beradi. Shu bilan birga to`garak mashg`ulotlarida 
berilgan materiallarni aynan takrorlamasligi kerak, u sinfdagi ishdan o’zining 
o’yin, qiziqarli xarakterdaligi bilan ajralib turadi. To`garak mashg`ulotlarida ish 
o’quvchilarga ishning o’zlariga ko’proq yoqqan, o’zlarini ko’proq qiziqtirgan 
turini tanlashlari uchun imkon yaratadi. Faqat to`gararak mashg`ulotlarida 
o’quvchilarning individual ijodiy qobiliyatlari yorqinroq namoyon bo’ladi, bu 

---

21 
yerda ular istalgan ish bilan shug’ullanishilari, qo’yilgan maqsadga erishish 
uchun kerak bo’lgan vaqt va kuchini sarflashlari mumkin. O`qituvchi to‘garak 
mashg‘ulotlarida, o‘quvchi uchun murakkablik tug`dirgan mustaqil ish 
mavzulari ustida ishlashga kirishishdan oldin tartib-intizom, saranjom-
sarishtalik, vaqtdan unumli foydalanish masalalariga e’tibor berib quyidagi 
qoidalarga rioya qilish kerakligini talab qiladi: 
1. Ish oldidan o‘zini tartibga keltirish; 
2. Ish joyini egallash va uni toza tutish; 
3. Ish uchun kerakli bo‘lgan hamma narsalarni tayyorlash; 
4. Uyga berilgan vazifalarini o‘qituvchi (tarbiyachi) tushuntirgandek 
bajarish; 
5. Agarda qiyinchilikka duch kelib qolsa, qilgan xatosini mustaqil 
to‘g‘irlashga o‘rganish; 
6. Yordam uchun o‘qituvchi (tarbiyachi)ga murojat qilish; 
7. Avval topshiriqni mazmunini qoidasini tushunib, keyin ishlashga 
kirishish; 
8. Topshiriqni bajarib bo‘lgandan keyin hammasini diqqat bilan 
tekshirish;
9. Topshiriqni bajarib bo‘lgandan keyin ish joyini tartibga keltirish.
Bu qoidalarga rioya qilishni oilada ham olib borish maqsadga 
muvofiqdir. O‘quvchilarni mustaqil ishlash faoliyatida muvaffaqiyatga erishish 
uchun oilada quyidagilarga amal qilish lozim. 
1. Ota-ona va tarbiyachi yaqindan o‘zaro muloqatda bo‘lishlari, bir-
biriga axborot berib, bolalarga bir-xil talab qo‘yishlari kerak;
2. O‘quvchilarning qobiliyatlarini hisobga olib, o‘quv materiallari va 
ish sur’atini aniqlab, ota-ona bolaga individual yondashish kerak; 
3. Bolaning faqat darsda olgan bilimlarini mustahkamlab qolmay, balki 
ularninig mustaqilligi va ijodkorligini hisobga olgan holda o‘qituvchi 
(tarbiyachi) va ota-ona hamkorlikda uy vazifalarining hajmini va mazmunini 
kengaytirish kerak. 
4. Ota-ona bolaning xonasini kerakli anjomlar, ma’lumotlar, 
ko‘rgazmali va ko‘rsatmali namunalar hamda boshqa o‘quv qurollari bilan 
jihozlashi, vaqtdan unumli foydalanishi kerak. 
Boshlang‘ich sinf texnologiya bo`yich tashkil qilingan to`garak 
mashg`ulotlarida tarbiyachilar mashg`ulotni aniq rang-barang metodlar asosida 
tashkil qilishlari kerak. Masalan, texnologiya darsida berilgan mavzu bilan 
bog‘liq bo‘lgan rasmni tasviriy san’at orqali boshlash tavsiya etiladi va shu 
metod orqali tasviriy san’at fanidagi mavzu ham mustahkamlanadi. Bu 
o‘quvchilarga texnologiya fani bilan tasviriy san’at fanining bir-biriga 
bog‘liqligini ko‘rsatib beradi.
Xulosa qilib aytganda, o’quvchilarga boshlang’ich sinfdanoq kelajakda 
to’g’ri kasb tanlashlariga ulkan zamin yaratilsa, kelajak avlodning barkamol 
bo’lishida, jamiyatimizning rivojlanishida katta ahamiyat kasb etadi.