Ta’lim tizimida pedagogik texnologiyalarning ahamiyati. Musiqa darslarida innovatsion yondashuv

Eshitish qobiliyatini lad asosida tarbiyalash va tovush balandligini aniq ifodalash metodi.

Musiqaviy qobiliyatning muhim tarkibiy qismlaridan bittasi – Intonatsion qobiliyatdir, ya’ni tovushlarning aniq balandligini eshitish va ifodalash. Ushbu qobiliyatni yana melodik eshitish qobiliyati deb ham yuritiladi. Aynan melodik eshitish qobiliyati musiqiy qobiliyatni ifodalovchi asosiy hususiyatdir. Unda “intonatsiya” (tovush ohangi) tushunchasi katta ahamiyatga egadir.
Intonatsiya so‘zi xar hil ma’noda ishlatiladi.
1. Musiqiy – mavzuiy tuzilma;
2. Ifoda etishning aniqligi;
3. Insonning fikrini, xissiyotini tasvirlovchi ovozning ohangi.
Ladni his qilishni tarbiyalashda eng avvalo tonallikdagi turg‘unlikni his etishni o‘rgatish zarur, ya’ni diatonikani yaxshi o‘zlashtirish kerak. Keyin asta sekin diatonikaning chegarasidan chiqib alteratsiya, xromatizmalarni kiritish kerak.
Ladni his etishni o‘rgatishga garmoniya ham katta ahamiyatga ega. Akkordlar, ularning izchilligi kuydagi tortilishlarni kuchaytiradi va ularning yechilishlarini his etishga yordam beradi.
Toza va aniq kuylash – lad asosida va alohida har bir tovushni ifoda eta olishdir. Bunda intervallarni alohida va ladning ichida o‘rganib kuylash va eshitib aniqlashga e’tibor berish kerak.
Intonatsion mashqlar (ovoz bilan bajariladigan mashqlar) notadan o‘qish uchun tayyorgarlik sifatida xizmat qiladi. Aniq va bemalol kuylash uchun kuyning xarakatini his etib ichki eshitish bilan bilan to‘g‘ri tasavvur etish kerak. Masalan: yuqoriga yoki pastga ravon xarakat, tovushni bitta balandlikda takrorlanib turishi, bir tovushning atrofidagi tovushlar, sakrashlar va x.k.
Solfedjio darslarida kuylash bilan bir qatorda tinglash, aniqlash va baxo berib izoxlay olish katta ahamiyatga egadir. Barcha elementlar, yangi intonatsiyalar oldin eshitiladi, o‘zlashtiriladi keyin esa ovoz bilan ifodalanadi. Bunda o‘quvchiga o‘zini o‘zi eshitib ovozini boshqarishni o‘rgatish kerak. Toza va aniq kuylash uchun to‘g‘ri eshitish zarur.
Demak intonatsion qobiliyatni rivojlash quyidagilardan iborat:
1. Lad va lad ichidagi nisbatlarni his etishni tarbiyalash;
2. Musiqaning elementlarni o‘rganish va ichki tasavvurlarni mustahkamlash;
3. To‘g‘ri kuylash ko‘nikmalarini ishlab chiqarish;
4. Ichki tasavvurlar va nazariy bilimlardan to‘g‘ri foydalana olishni o‘rgatish.
5. Kuylash sifatini baholay olish.