Ta’lim tizimida kishi boshiga pul ajratish usuli sohani qutqara oladimi?

Kishi boshiga ko‘ra moliyalashtirishda usuli. Unga qanday xarajatlar kiradi?
Hisoblash usuli xarajatlarning doimiy turlarini o‘z ichiga oladi — ish haqi, pedagogik xodimlarni rag‘batlantirish jamg‘armasi va o‘zgaruvchar xarajatlar — o‘quv xarajatlari, joriy ta’mir, binoni funksional holatiga ketadigan xarajatlar, kommunal xizmatlar, internet xizmatlari, kapital xarajatlar.
O‘rta ta’limda kishi boshiga ko‘ra moliyalashtirish mahalliy budjet hisobidan respublika budjetidan maqsadli moliya o‘tkazishlar ko‘rinishida amalga oshirilishi mumkin. Bu barcha mintaqalarda ta’lim xarajatlarini barobarlashtirish maqsadidaqilinadi.
Har bir o‘quvchiga ajratiladigan mablag‘ni qanday nazorat qilish lozim?
Mablag‘larni o‘zlashtirishni hisobga olish va nazorat qilish joriy budjet qonunchiligi asosida amalga oshirilishi mumkin: budjetning bajarilishi va uning kassa xizmatining amalga oshirilishi, buxgalterlik hisobini olib borish qoidalari va hok. Maktablarni kishi boshiga ko‘ra moliyalashtirish tizimini joriy qilish o‘rta ta’lim tashkilotlariga qo‘yiladigan barcha talablarning o‘z kuchida qolishini nazarda tutadi.
Maktab budjetini tuzish, maktab xodimlariga rag‘batlantiruvchi ahamiyatga ega bo‘lgan to‘lovlarni belgilash, homiylik yordamini jalb qilish va uni taqsimlash masalalari vasiylik kengashiga yuklatilishi mumkin. Tajriba maktablarida vasiylik kengashlarini tashkil qilish haqidagi qarorlar tuman/viloyat maqomidagi shaharlar hokimiyatlari tomonidan qabul qilinsa yaxshi bo‘ladi, va bunday kengashlar tarkibiga hokimiyat vakillari, maktab rahbari, biznes vakillari (homiylar), ish beruvchilar tashkilotlari vakillari, maktabni bitirganlar, ota-onalar jamoatchiligi va boshqa tashkilotlar vakillari kiritilishi lozim.
Maktablar uchun kishi boshiga ko‘ra molliyalashtirish mablag‘lar hajmi qanday farqlanadi?
Kishi boshiga belgilanadigan moliyalashtirishning me’yorlari/normalari ta’lim pog‘onasiga (boshlang‘ich, asosiy o‘rta, umumiy o‘rta ta’lim), amalga oshiriladigan ta’lim dasturlari turlari (umumiy o‘rta, maxsus ta’lim) va amalga oshirilish o‘rniga (shahar, qishloq joylari) bog‘liq ravishda hisoblanishi kerak. Shuningdek, imkoniyati cheklangan bolalar uchun qo‘shimcha koeffitsiyentlar joriy qilish lozim, ya’ni qo‘yilgan tashxis va nogironlik borligiga qarab normativni ikki yoki uch barobar oshiruvchi koeffitsiyentlar joriy qilish lozim.
Shuningdek, kishi boshiga belgilanadigan normativning o‘rtacha hajmi mulkchilik shakliga ko‘ra ham farq qilinishi mumkin:
- davlat maktablari uchun,
- xo‘jalik yuritish huquqi mavjud davlat korxonasi tashkiliy-huquqiy shakli va mavjud xususiy maktablar;
- yangi ochiladigan xususiy maktablar uchun. Bu yerda kishi boshiga belgilangan normativ haqdan tashqari ota-onalardan to‘lov olish ruxsat berilishi mumkin.