SHaxsning milliy va umuminsoniy umumiy xislatlari. Milliy mafkura, umuminsoniy qadriyatlar bilan milliy o`ziga xoslik o`rtasidagi muvozanatni belgilaydigan mezonlarni aniklash maqsadida umuminsoniy fazilatlar va o`zbeklarga xos xislatlarni teranroq o`rganishga xarakat qilinmoqda.
Ma`lumki baynalminal madaniyat millly madaniyatlar yig`indisidan iboratdir, shubxasiz, baynalminal madaniyat rivojlanishi uchui aloxida ollingan milliy madaniyatlar tarakkiy etgan bo`lishi ksrak. Madaniyat ko`rsatkichlari, toifalari davlat chegaralariga bo`ysinmaydi, mintaka tanlamaydi.
Xadislar butun musulmon mamlakatlaridagi kabi bizda xam yakin o`tmishimizgacha tarbiyaning asosi kilib olingan, (bolalar bog`chasining kichik yoshdagilar guruhi), o`rtacha yoshdagi guruh - 5 yoshlilar, katta yoshdagilar guruxi - 6 yoshlilar va tayyorlov guruhi - 7 yoshlilarga bo`linadigan - maktabgacha bo`lgan yoshdagilar davriga bo`linadi. Maktab yoshidagilar ta`lim va tarbiyaning asosiy boskichlariga muvofiq ravishda boshlang`ich (I-II-III sinflarga kiritiladigan), o`rta (IV snifdan IX sinflarga qadar) va yuqori (IX dan XI slnflarga kadlr) deb nomlanadigan yosh davrlariga bo`linadi.
SHunday qilib, bu yoshdagi o`quvchilar bilan ishlashda pedagogik vazminlik va chidam, hamla xushmuomalalikni saqlagan holda ularga nndividual yondoshuvni maktabda xam shuningdek maktabdan tashqarida ham ularning faoliyatini to`g`ri tashkil etish tarbiyachilarning zarur vazifalari hisoblanadi.
O`spirinlarning hayotida, xususan VIII sinfda, ular to`liq o`rta ma`lumotni amalga oshirish zarur bo`lganda har xil kasblarga qiziqishi ko`p o`rin egallaydi. YA`ni qaysidir bir maktab fanlari yuzasidan o`zining yuqori darajadagi qiziqish sohasini belgilash kelgusida esa bilimlar bo`lsa, ikkinchi tomondan shu hazilni tushuna bilish, hazil qila olish hissi bor.
Ishonuvchanlik - shaxsning ijobiy xislatlaridan biri, boshqalarga ishonch hissi. Hamma ham shunday xislatga ega bo`lsa olam guliston bo`lur edi. Lekin har doim ham shunday bo`lavermaydi. Irodali shaxs ishonch hissi bilan boshqalarni tarbiyalamog`i darkor.
Kek saqlamasllk, adovatslzlik, gina-qudratslzlik- musulmonchllikda arazlash muddati uch kundan oshmasligi kerak ekan. Agar uch kundan ortiq arazlab yurilsa gunoh hisoblanarkan. Afsuski ayrim shaxslar blr marta o`tgan ginani umrbod esdan chiqarmay o`ziga dushman ortirishadi.
Otashinlik, qizg`inlik, jo`shqinlik – barcha shaxslarga xos xislat, lekin ba`zilarida bir oz namoyon bo`ladi, ba`zilarida esa o`ta oshiq namoyon bo`ladi. Bu xislat ham ehtiros tiliga bog`liq bo`ladi.
Uyatchanlik, tortinchoklik, mo`min-qobillik - me`yoridagi diyonatlilik insonga husn beradi, atrofdagilarda unga nisbatan ijobiy fikr uyg`otadi.
Ozodalik, nozlk tabiatlilik - inson ehtirosli xislatlarining eng nafisi gard yuqtlrmaslik hissi xisoblanadi. Qaerda bo`lmasin inson o`zini ozoda tutsa shuncha ruhi pok, fikri-zikri yaxshi bo`ladi.
YUqorida ko`rsatilgan shaxsiy xislatlarni shakllantlrish o`quv-tarbiya ishlarining asosiy vazifasi hisoblanadi. Hamma mamlakatlarda ham ana shunday ijobiy xislatlarni o`z xalqida shaklantirishga xarakat qilinadi.
O`zbek xalqlning millly an`analarini, udumlarini, turmush tarzini sinchiklab o`rganib biz xadislarda keltlrilgal ijobiy xislatlarnn xozirgi zamon ilg`or madaniyat durdonalari bilan boyitish maqsadida to`g`ri tarbiyaga molik umuminsoniy xislatlarni olti jihatga bo`lish mumkin, deb hisoblaymiz.
Do'stlaringiz bilan baham: |