Ta’lim jarayonini boshqarish. 1Turli darajadagi ta'lim jarayonini boshqarish xususiyatlari

KOLLEJ O'QITUVCHI KASBIY HARAKATLILIGINI RIVOJLANTIRISH YANGI TURLI MUTAXSISNI SHAKLLANTIRISH SHARTI OLARAK.
izoh
Bugun bizga doimiy o‘zgarib turadigan jamiyatda yashay oladigan yangi tipdagi mutaxassis kerak. Bu o'qituvchining barcha kasbiy fazilatlarini, shu jumladan professional harakatchanlik kabi muhim sifatni rivojlantirish uchun maqsadli yaxlit jarayonni yaratishni talab qiladi.
Abstrakt
Bugungi kunda bizga doimiy o'zgaruvchan jamiyat sharoitida yashashga qodir bo'lgan yangi turdagi mutaxassis kerak. Bu o'qituvchining barcha kasbiy fazilatlarini, shu jumladan professional harakatchanlik kabi muhim sifatni maqsadli va uzluksiz kompleks rivojlantirishni yaratishni talab qiladi.
V zamonaviy dunyo, integratsiya va globallashuv yo‘lidan borar ekan, odamlarning ichki va xalqaro raqobat sharoitlariga tez va muvaffaqiyatli moslasha olish qobiliyati jamiyat barqaror rivojlanishining eng muhim omiliga aylanadi. Yuqori rivojlangan mamlakatning asosiy afzalliklari hozirgi vaqtda inson salohiyati bilan belgilanadi, bu ko'p jihatdan qulay va sifatli ta'lim tizimi bilan bog'liq. Aynan shu sohada hozirgi bosqichda Rossiyada o'rta va uzoq muddatli istiqbolda barqaror iqtisodiy o'sishni ta'minlashning kaliti joylashgan.
Rossiya davlati va jamiyati mehnat bozorining o'zgaruvchan talablari bilan bog'liq holda o'z faoliyati mazmunini moslashuvchan tarzda qayta qurishga qodir bo'lgan mutaxassislarga muhtoj. Yangi sharoitlarda oldingi kasbiy tajriba nafaqat foydasiz, balki zararli ham bo'lishi mumkin. Inson hayotining o'ziga xos sharoitlariga "bog'langan" yangi bilim va ko'nikmalarni egallash uchun "umr bo'yi o'rganish" zarurati mavjud.
Mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish muammolarini hal etishda ta’limning o‘rni – har bir shaxsning raqobatbardoshligini oshirish uchun sharoit yaratish; mamlakatning moddiy va intellektual salohiyatini qayta ishlab chiqarish va rivojlantirishga qodir mehnat resurslarini shakllantirishda; o'quvchilarga kasbiy qayta tayyorlashning qisqa vaqt ichida kasbiy faoliyati mazmunini sezilarli darajada o'zgartirishga, shaxsning ijtimoiy va kasbiy harakatchanligini rivojlantirishga imkon beradigan bilim, ko'nikmalar tizimini berish.
2010 yilgacha bo'lgan davrda Rossiya ta'limini modernizatsiya qilish kontseptsiyasida ko'rsatilganidek, kasb-hunar ta'limining asosiy maqsadlaridan biri nafaqat tegishli darajadagi va profildagi malakali ishchi, balki tayyor bo'lgan mutaxassisni tayyorlashdir. uzluksiz professional o'sish, ijtimoiy va professional harakatchanlik uchun.
Ushbu talablar o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limi muassasalari tizimidagi (keyingi o‘rinlarda KTK deb yuritiladi) professor-o‘qituvchilar tarkibiga to‘liq taalluqlidir. Bu holda o'qituvchining kasbiy harakatchanligi uning ijtimoiy va kasbiy pozitsiyasi sifatida qaraladi, bu shaxs faoliyati va o'zgarishlarining manbai hisoblanadi. pedagogik faoliyat, bu fikrlash va faoliyatning inertsiyasiga qarshi turadi.
O'qituvchining kasbiy harakatchanligi hamkasblar, talabalar (o'quvchilar) va ularning ota-onalari uchun ijobiy namuna bo'lishi ham muhimdir. O'qituvchining kasbiy harakatchanligi bugungi kunda jamiyatda va mehnat bozorida talab qilinadigan kasb-hunar ta'limi bitiruvchilarining harakatchanligini shakllantiradi.
Hozirgi vaqtda KT ta'lim muassasalari oldida nafaqat bilim, ko'nikmalarni uzatish, hattoki o'quvchilarni ertaga eskirishi mumkin bo'lgan kasblarga tayyorlashning yangi usullarini ishlab chiqish bilan bog'liq bo'lmagan bir qator yangi didaktik, ta'lim va rivojlantirish vazifalari turibdi. doimiy o'zgaruvchan jamiyatda yashashga qodir, kasbiy va faoliyat ufqlarini qayta shakllantirishga tayyor bo'lgan yangi turdagi mutaxassisni shakllantirish (1). Bu amaliyotda o'qituvchining barcha kasbiy fazilatlarini rivojlantirishning maqsadli va uzluksiz kompleks jarayonini, shu jumladan bugungi kunda kasbiy harakatchanlik kabi muhim jarayonni yaratishni talab qiladi.
O'rta kasb-hunar ta'limi ta'lim muassasasi o'qituvchisining kasbiy harakatchanligini shakllantirish zaruratining muhim asoslaridan biri bu sezilarli darajada kengaytirishdir. o'tgan yillar kollejlarning kasbiy-pedagogik sohasi. (2).
Kasb-hunar kolleji bugungi kunda o'rta kasb-hunar ta'limining tubdan yangi tipdagi ta'lim muassasasi sifatida qaralmoqda. Bu ta'lim tizimidagi tub o'zgarishlar bilan bog'liq bo'lib, bu o'z navbatida mamlakatdagi ijtimoiy-iqtisodiy o'zgarishlar va rus ta'limining jahon ta'lim makoniga integratsiyalashuvi bilan bog'liq.
Rossiya Federatsiyasida 90-yillarning boshidan beri. "kollej" nomi, qoida tariqasida, o'rta kasb-hunar ta'limi beradigan ba'zi yangi yoki qayta tashkil etilgan ta'lim muassasalari tomonidan qabul qilinadi (3).
Rossiya Federatsiyasi Hukumatining 1993 yil 24 iyundagi qarori bilan tasdiqlangan Rossiya Federatsiyasining oliy kasbiy ta'lim muassasasi (oliy ta'lim muassasasi) to'g'risidagi namunaviy nizomda. 597-son, kollej deganda “Oliy kasb-hunar ta’limining to‘liq bo‘lmagan va (yoki) to‘liq ta’lim dasturlarini amalga oshiruvchi mustaqil ta’lim muassasasi yoki universitet, akademiya, institutning tarkibiy bo‘linmasi” (4) tushuniladi.
Kollejning ushbu ta'rifiga qo'shimcha ravishda, Rossiya Federatsiyasi Ta'lim va fan vazirligi tomonidan ishlab chiqilgan Pedagogika kolleji to'g'risidagi vaqtinchalik nizomda: "Rossiya Federatsiyasidagi Pedagogika kolleji (keyingi o'rinlarda kollej deb yuritiladi) yuridik shaxs maqomiga ega boʻlgan va oʻrta va (yoki) umumiy oliy pedagogik taʼlimning kasbiy taʼlim dasturlarini amalga oshiruvchi taʼlim muassasasi” (5).
"Kollej" tushunchasining yuqoridagi ta'riflaridan kelib chiqadiki, birinchidan, kollejlar yuqori darajadagi ta'limni taklif qiladi va ta'lim dasturlarini amalga oshirishda ta'lim darajasining oshishi bitiruvchiga asosiydan tashqari, qo'shimcha malaka.
Ikkinchidan, mamlakatimiz ta’lim tizimini modernizatsiya qilish sharoitida ta’lim dasturlari uzluksizligi masalasi keng muhokama qilinmoqda. Bu kollej o‘quvchilarining kasb-hunar ta’limining keyingi bosqichi – oliy kasb-hunar ta’limi bo‘yicha o‘qishni davom ettirish va bakalavriat darajasini olish uchun zarur va yetarli bo‘lgan bilim, ko‘nikma va malakalarni egallashi uchun shart-sharoit yaratishni nazarda tutadi. Uchinchidan, kollejlarning professor-o‘qituvchilari kundalik faoliyatida o‘quvchilar bilan nafaqat tarbiyaviy ishlarni olib boradilar. Ular uslubiy, tadqiqot, ishlab chiqarish va boshqa faoliyatni amalga oshiradilar; turli kasbiy dasturlar va kurslar bo‘yicha mutaxassislarning malakasini oshirishni amalga oshirish; jamiyatning keng ko‘lamli an’anaviy va yangi mutaxassisliklar bo‘yicha malakali mutaxassislarga bo‘lgan ehtiyojini qondirish; kadrlarni qayta tayyorlash, ishsizlik va aholi bandligi muammolarini hal etish, bilimlarni tarqatish, fuqarolarning umumiy ma’rifiy va madaniy darajasini oshirish.
Kollejlarning kasbiy-pedagogik sohasining sezilarli darajada kengayishi o'qituvchilarning malakasini etarli darajada oshirish, xususan, ularning kasbiy harakatchanligini rivojlantirish bilan qo'llab-quvvatlanmaydi, bu esa mutaxassislarni tayyorlash sifatining sezilarli darajada yomonlashishiga, kadrlar tayyorlash darajasining pasayishiga olib kelishi mumkin. mamlakatning kadrlar salohiyati.
Bunday holatlar kadrlarni maqsadli qo‘llab-quvvatlashni, kollej o‘qituvchilarini tizimli ravishda kasbiy tayyorlash va qayta tayyorlashni, ularning kasbiy va malakali malakasini oshirishni talab etadi. shaxsiy fazilatlar, jumladan, professional harakatchanlikni oshirish. Bu nafaqat davlat va jamiyatning ijtimoiy buyurtmasini muvaffaqiyatli bajarish, balki bozor iqtisodiyoti sharoitida o'qituvchining ijtimoiy ta'minotini ham ta'minlash imkonini beradi.
O'rta maktabni rivojlantirishning zamonaviy sharoitida ta'lim muassasasining moslashuvchan va mobil tashkiliy tuzilmasi zarur bo'lib, bu, birinchidan, o'quv jarayonining dolzarb muammolarini hal qilishni ta'minlaydi, ikkinchidan, o'qituvchilar tarkibini almashtirishni osonlashtiradi. kollej yangilariga, istiqbolli yo'nalishlar tadbirlar.
Ana shunday tuzilmalardan biri – fan-tsikl komissiyasi o‘qituvchilar uyushmasi shakli sifatida bugungi kunda o‘rta kasb-hunar ta’limi muassasalarida allaqachon mavjud.
Mamlakatimiz pedagogik amaliyotiga 1931-1932 yillarda “Tsiklik va fan komissiyalari” tushunchasi kiritilgan. maktab haqidagi direktiv va normativ hujjatlar asosida (6).
“Predmet-sikl komissiyasi” tushunchasining terminologik tahlili shuni ko‘rsatadiki, “... intizom – latdan. - o`qitish, fan - har qanday fanning mustaqil tarmog`i, o`quv predmeti»; “... komissiya - lot.dan - topshiriq - har qanday vazifani bajarish vakolatiga ega bo'lgan shaxslar guruhi » ; “... sikl yunon tilidan. – to‘garak – fanlar, fanlarning ma’lum bir guruhi” (7). Binobarin, fan - siklik komissiyasi bir tsikldagi bir nechta o'quv fanlari o'qituvchilarining birlashmasidir.
V normativ hujjatlar fan (tsikllik) komissiyalari mutaxassisliklar boʻyicha oʻquv fanlarini rivojlantirishni oʻquv-dasturiy va oʻquv-uslubiy taʼminlash, oʻqituvchilar va ishlab chiqarish taʼlimi ustalariga davlat taʼlim standartini joriy etishda belgilangan muddatlarda koʻmaklashish maqsadida tashkil etilishi koʻrsatilgan. o'rta kasb-hunar ta'limi mutaxassisliklari bo'yicha bitiruvchilarni tayyorlashning minimal mazmuni va darajasiga qo'yiladigan davlat talablari professional daraja professor-o‘qituvchilar tarkibini, o‘rta-maxsus ta’lim muassasalari bitiruvchilarining ichki va xalqaro mehnat bozorlarida raqobatbardoshligini oshirishga, o‘rta kasb-hunar ta’limiga ega mutaxassislarni tayyorlash sifatini oshirishga qaratilgan innovatsion pedagogik va axborot texnologiyalarini joriy etish.
Kollejlarning fan-tsikl komissiyalari ish tajribasini o‘rganish professor-o‘qituvchilarning kasbiy saviyasini oshirish yo‘nalishida qator innovatsion g‘oyalar mavjudligidan dalolat beradi. Qayd etilgan faktni e'tiborsiz qoldirib bo'lmaydi. Fan-tsikl komissiyasi faoliyatini faollashtirish, ularning kollej o‘qituvchisining kasbiy harakatchanligini rivojlantirishdagi o‘rni va rolini oydinlashtirish KT tizimidagi o‘qituvchilarning malakasini o‘z vaqtida oshirish hamda belgilangan vazifalarni muvaffaqiyatli bajarish imkoniyatlaridan biridir. davlat va jamiyatning ijtimoiy tartibi.