Ta’lim jarayonida interfaol guruhlarda ishlashning muammolari va yechimlari

Kub usuli- murakkab, ko’p tarmoqli, mumkin qadar muammo xarakteridagi mavzularni o’rganishga qaratilgan texnologiyadir. Uning mohiyati shundan iboratki, bunda mavzuning turli tarmoqlari buyicha bir yo’la axborot beriladi. Ayni paytda, ularning har bir jihati aloxida muhokama etiladi. Masalan ijobiy va salbiy tomonlari, afzalligi, fazilat va kamchiliklari, foyda va zararlari belgilanadi.
Bu interaktiv texnologiya tanqidiy, taxliliy, aniq mantiqiy firlashni yozma va og’zaki shaklda ixcham bayon etish, himoya qilishga imkoniyat yaratadi.
Kub usuli, u mumiy mavzuning ayrim tarmoqlarini muhokama qiluvchi kichik guruhlarning, har bir qatnashchining, guruhning faol ishlashiga qaratilgan.


mavzuning o’rganishning turli bosqichlarida foydalanish mumkin. Masalan,

• 
  boshida o’z bilimlarini erkin faollashtirish;
  
• 
  mavzuni o’rganish jarayonida: uning asoslarini chuqur faxmlash va anglab etish;
  
• 
  yakunlash bosqichida: o’z bilimlarni tartibga solish.
  

Asosiy tushunchalar quyidagilar:
Aspekt (nuqtai nazar) bilan predmet, hodisa, tushuncha tekshiriladi. Afzallik- biror narsa bilan qiyoslanganida o’zaro ustunlik, imtiyoz. Fazilat—ijobiy sifat.

• 
  Nuqson-nomukammallik qoidalariga va mezonlariga nomuvofiqlik.
  

Xulosa-muayyan bir fikrga, mantiqiy qoida bo’yicha dalildan natijaga ketish.
Ta’limdan tashkari «Yelpigich» texnologiyasi tarbiyaviy xarakterdagi qator vazifalarni amalga oshirish imkonini beradi:

• 
  jamoa, guruhlarda ishlash mahorati;
  
• 
  muammolar, vaziyatlarni turli nuqtai nazardan muhokama qilish
  

maxorati;

• 
  murosali qarorlarni topa olish mahorati;
  
• 
  o’zgalar fikriga hurmat; xushmuomatalik; faol.shk; muammoga dikkatshga jamlay olish maxorati.
  
• 
  boshida: uz bilimlarini erkin faollashtirish;
  
• 
  mavzuni urganish jarayonida: uning asoslarini chukur faxmlash va anglab etish;
  
• 
  yakunlash bosqichida: o’z bilimlarni tartibga solish.
  

Asosiy tushunchayar quyidagilar:
Aspekt (nuqtai nazar) bilan predmet, xodisa, tushuncha tekshirilatsi.
Afzallik - biror narsa bilan qiyoslanganida uzaro usgunlik, imtiyoz. Fazilat- ijobiy sifat.
Nuqson-nomukammallik qoidalariga va mezonlariga nomuvofiqlik
Xulosa-muayyan bir fikrga, mantikiy koidalar buyicha dalildan natijaga kegish
Ta’limdan tashkari «Veer» texnologiyasi tarbiyaviy xarakterdagi qator vazifalarni amalga oshirish imkonini beradi:

• 
  jamoa, guruhlarda ishlash mahorati;
  
• 
  muammolar, vaziyatlarni turli nuqtai nazardan muhokama qilish mahorati;
  
• 
  murosali qarorlarni topa olish mahorati;
  
• 
  o’zgalar fikriga hurmat;xushmuomalalik;
  
• 
  faollik; muammoga diqqatini jamlay olish mahorati.
  

Blum taksonomiyasi - bir necha bosqichli savollar tizimi bo’lib, o’quvchi tomonidan yetarlicha o’zlashtirilmagan tilda yozilgan badiiy asarni o’rganishda qo’l keladigan usullardan biridir.
Blum taksonomiyasi 1956 yilda amerikali tadqikotchi Bendjamin Blum tomonidan yaratilgan, ushbu taksonomiya bir-biri bilan uzlubiy bog’liq bo’lgan pedogogik maqsadlar tizimidan iborat bo’lib, o’z ichiga uch ta’limning xususiyatlari: kognetiv, affektiv, psixomotor jihatlarini kiritadi. Bir necha bosqichli savollar tizimini asosiy maqsadlari: o’quvchilarga ijodiy fikrlash ko’nikmasini hosil qilishga yordam berish, muammolarini yechish va maqsadli, ob’yektiv yechimlarini topish. Bu maqsadlarga qachon erishish mumkin, qachonki o’qituvchi o’quvchining chuqur o’ylash jarayonini rag’batlantirib borsa. SHuning uchun bulim fikrlash jarayonini sistemalashtirilgan holda bir necha bosqichli savollar tizimi ishlab chiqqan.


Baholash
Sintez
Tahlil
Qo’llash
Tushutirish
Bilim

O’qtuvchilarga tavsiya etiladigan metodni tahlili quyidagi jadvalda o’z ifodasini topgan:

Fikrlash ko’nikmasi	Ifodasi	SHu jarayonda o’quvchi nima qiladi?
Bilim hikoya nima haqida? Bosh qahramonlar kim? Sodir bo’lgan voqeani ketma-ketlikda aytib bering...	Spetsifik ma’lumotni eslab qolish	Eslaydi, ta’sirlanadi, qabul qiladi, bilib oladi

Nutq o‘stirish mashg‘ulotlarida, ayniqsa, bolalarning badiiy asarlarni o‘qib, hikoya qilib berishlariga katta ahamiyat beriladi. Badiiy asarlarni qayta hikoya qilib berishga o‘rgatish va ularni sahnalashtirish, she'rni yod oldirish o’qituvchiga katta mahorat va mas'uliyat yuklaydi. Muallif tomonidan badiiy asar mazmuni qanchalik yorqin ifodalangan bo‘lsa, unda ishtirok etuvchilarning nutqlari (gaplari) bolalarga ifodali, mazmunli yetkazilsa, u bolalarni hayajonlantiradi, his-tuyg‘ularining rivojlanishiga, asar qahramonlari bilan bo‘ladigan voqealarning uzoq esda saqlanishiga, lug‘atining boyishiga hamda nutqining grammatik jihatdan to‘g‘ri shakllanib borishiga ijobiy ta'sir ko‘rsatadi. Bolalar hech qanday qiyinchiliksiz o’qituvchining asar yuzasidan bergan savollariga javob bera oladilar, ayrim so‘zlarni, jumlalarni takrorlaydilar, qahramonlarning ijobiy va salbiy tomonlarini xarakterlab beradilar, o’qituvchiga taqlid qilib, ularning ovozini o‘xshatishga harakat qiladilar.

Ilg’or pedagogik texnologiya ta’limining ma’lum maqsadga yo’naltirilgan shakli, usuli va vositalarining mahsulidir. O'quvchilarning og'zaki va yozma nutqini o'stirishda yangi pedagogik texnologiyalardan foydalanishning samarali yo'llari haqida o’z tavsiyamizda berib o’tdik.Har bir izlanish ta’lim tizimida yuksak marralar sari yetaklaydi.


Foydalanilgan adabiyotlar:

1. G‘aybullaev N. va boshqalar. Pedagogika (darslik). –T.: O‘qituvchi, 2000.

2. G‘oziev E. Pedagogika-psixologiya asoslari. –T.: O‘qituvchi, 2002.
3. Mahkamov M. Bo‘lajak tarbiyachilarning pedagogik muloqat madaniyatini shakllantirish. Pedagogika fanlari nomzodi ilmiy darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiya ishi. –T.: TDPU, 2005. –128 b.
4.www.ziyonet.uz
5. Ikromova R. Grammatika, imlo va nutq o'stirishdan tarqatma materiallar. T., «O'qituvchi», 1993 -yil.