Таълим жараёнининг функциялари. Таълим жараёнининг ҳаракатлантирувчи кучлари

4. Семинар ва амалий – тажриба ишлар шаклидаги машғулотлар.

Семинар машғулотлари ўқувчиларнинг мавзудаги муҳим масалаларни чуқур ўрганиш юзасидан мустақил ишлашини, кейинчалик уларни жамоа бўлиб мухокама қилишини ташкил этиш шаклидир. Семинар машғулотининг қуйидаги турлари мавжуд:

-расм. Олий таълимда семинар машғулотининг турлари.

Семинар дарсларида мавзу ўрганилгунга қадар ўқитувчи ўқувчилар учун савол ва топшириқлар тузиб чиқади. Кириш машғулотида у ўқувчиларни материалнинг мазмуни, қилинадиган ишнинг характери билан қисқача таништиради, уларга ҳар қайси семинар учун топшириқ беради ва тайёрланиши учун адабиёт кўрсатади. Бир хил вазифалар ҳамма учун умумий бўлади, бошқа вазифалар айрим ўқувчиларга ёки 3 – 4 кишидан тузилган гуруҳга берилади. Бунда ҳамма ўқувчилар семинар учун дастурдаги мажбурий материаллар минимумини ишлаб чиқишлари керак.
Семинарларга 2 – 3 хафта тайёргарлик кўрилади. Ўқувчилар адабиётни ўрганадилар, материал йиғадилар, ҳар хил кузатишлар ўтказадилар, ўз ахборатлари юзасидан тезислар тузадилар.
Семинарлар ўқиш вақтида ўтказилади. Бундай машғулотлар миқдори мавзунинг мазмунига ва уни ўрганиш ажратилган вақтга боғлик. Ўқувчилар машғулотларда ахборот берадилар; уларга турли хил намойиш этиладиган нарсаларни илова қиладилар. Масалани мухокама қилишда ҳамма ўқувчилар иштирок этишади. Семинарга пухта тайёрланиш учун ўқитувчи айни бир вазифани ҳаммага ёки бир неча ўқувчига бериши мумкин.
Семинар машғулоти бир қанча функцияларни бажаради. Бу функцияларга қуйидагиларни киритиш мумкин (- расм):
- расм. Семинар дарсининг функицялари.
Амалий тажриба машғулотлари синф – дарс тизими шаклида олиб борилмайдиган машғулот тури бўлиб, у махсус жихозланган хона ёки алохида ажратилган тажриба участкасида, шунингдек, бевосита таълим ишига алоқадор маълум объектни кузатиш, ўрганиш йўли билан олиб бориладиган машғулотдир.
Таълимнинг бундай машғулотларини ташкил қилиш икки хил йул билан олиб борилади:
1. Амалий тажриба машғулотлари.