Talabasi karimova dilnozaning kurs ishi tayyorladi: Karimova Dilnoza lmiy rahbar

Turdi, Turdi, 
eshityapsanmi? 
(II t, 90-b). 
Mana hammasi tayYor, hozir o`zim olib 
borib topshiraman, deb turuvdim, Xosiljon, bolam, sen aytgin; 
topshirmokchiydim-a? 
(II t, 18-b). 
g) undalma ubshib keladi: 
Anvar aka, Habib Sattorivich, 
o`zingizni bosing 
(II t, 248-b). 
Qator kelgan undalmalarning ohirgiisida 
intonatsiya ko`tarilib, oldingilari sanash ohangida aytiladi. Uyushgan 
undalmalarning joylashish tartibi ularning xususiyati, ahamiyati, 
ma`lum shaxsning jamiyatda tutgan o`rni, yosh xususiyatlarini hisobga 
olgan holda bo`ladi. 
2.Undalmaning semantik xususiyatlari va turlari. 
An`anaviy tilshunoslikda gap bo`laklari orqali atributiv, ob`ektiv, 
relyativ, predikativ kabi mazmuniy munosabatlar ifodalanishi 
ta`kidlanadi. Shu bilan birga undalma va kirishlar ham ma`lum 
munosabatlarni ifodalaydi. Lekin undalma va kirishlar orqali 
ifodalangan mazmuniy munosabat boshqa mazmuniy munosabatlardan 
tubdan farq qiladi. Atributiv, ob`etkiv , relyativ munosanbatlar gap 
orqali ifodalanayotgan sintaktik vaziyatning 
(propozitsiya, diktum) 
ikki 
unsur o`rtasidagi munosabat bo`lsa, undalma va kirishlar 
ifodalangan munosabat gap orqali ifodalanayotgan sintaktik vaziyat 
yoki uning ma`lum unsuri bilan so`zlovchi o`rtasidagi munosabatdir. 

---

1
6 
Shuning uchun sintaktik shakllar o`rtasida ifodalangan mazmuniy 
munosabatni ikki guruhga ajratish mumkin bo`ladi: 
1)
Ob`ektiv munosabat. 
2)
Sub`ektiv munosabat. 
Undalma va kirishlar subektiv munosabatni ifodalaydi. 
Gap ifodalagan sintaktik vaziyat yoki uning unsuri bilan 
so`zlovchi o`rtasida qanday munosabat mavjudligiga ko`ra sub`ektiv 
munosabat ifodalovchi undalamalarni uchga ajratish mumkin: 
1)
Undash munosabatli - uslubiy holis undalmalar. 
2)
Modal munosabatli - biror ko`shimcha 
ma`no beruvchi undalmalar 
So`zlovchi nutq jarayonida ma`lum voqelik haqida axborot 
berish davomida tinglovchining diqqatini shu axborotga jalb qilgisi 
yoki bu axborotga qo`shimcha ravishda tinglovchiga o`zining 
ma`lum sub`ektiv munosabatini ifodalagisi kelib kolishi mumkin. Ana 
shunday munosabat undash munosabati sanaladi. 
Ushbu munosabat mavjud bo`lgan gap mazmunan murakkablashadi, 
ob`ektiv mazmunga - diktumga subektiv mazmun, so`zlobchining 
undosh munosabati ko`shiladi: Masalan,