Талабаларни арзон уй-жой билан таъминлашга инноватсион ёндашув Иновационный подход к обеспечению студентов доступное жильём Муаммонинг мазмун моҳияти

Таклифлар

Талабаларни ва давлатни қийнаб келаетнган “Қора бозор” тушунчасини заифлаштришга қаратилган ташаббуслар қуйидагилардан иборат:

- Риэлторлик(олиб-сотувчилик)ни давлат ўз тасарруфига олиши;

Жумладан, хозирги кундан маклерлик фаолияти билан шуғуллинаетган кўплаб фуқаролар мавжуд. Ва буларнинг кўплари ноқонуний фаолият олиб бормоқдалар. Бунинг натижасида талабалар ва ижарага уй қидираетган фуқаролар сунъий қийинчиликларга учрамоқдалар. Бу қийинчиликларни бартараф этиш учун давлат бу соҳани қисман ёки тўлалигича ўз тасарруфига олиши лозим (худди валюта алиштиришни давлат томонидан банклар фаолиятига қўшгани каби). Бунинг учун давлат аввало махсус риэлторлик(маклерлик) фаолияти билан шуғилланувчи ташкилот (агенство) очиши лозим.
Ташкилот очилгандан сўнг қандай талаблар асосида ҳодим олиш деган савол туғилиши табий? Бунинг учун ҳамма маклерлик фаолияти билан шуғилланувчи фуқароларни қонуний рўйҳатдан ўтиши талаб қилинади. Ва уларнинг барчаси мана шу агенствога ишга жалб қилинади. Катта фойда олувчи маклерларга агенство томонидан бинода эркин фаолият олиб бориши учун барча керакли жиҳозлар билан таъминланган хона берилади ва мехнат дафтарча очилиб нафақа ҳам ёзилиб борилади. Бошида улар албатта бу ташкилотга киришни рад қилиши мумкин. Аммо чегирмалар бериш ва қонуний фаолиятини таъминлаш орқали уларни жалб қилишимиз мумкин. Бундан ташқари, агенство ўзининг телефон, интернет ва ижтимоий тармоқларда фаолияти ҳақида эълонлар беради. Кенг миқёсда бу агентлик реклама қилинади. Ҳам ишга қабул қилиш ҳам ижарага уй топиб бериш ҳам уй-олди сотуви бўйича реклама бутун шахар бўйлаб тарқатилади.
Ташкилотга ходим(маклер)лар ишга олингандан сўнг уларнинг улуш масаласи қуйидагича ҳал қилинади:
- хар бир агент ўзининг хар бир иш хажмидан келиб чиққан ҳолда улуш олади. Масалан: уларнинг энг кичик хажмли иши олинса, 2 та талабани 500 минг сўмдан шерикчилик хонадонига жойлаштирди ва улардан 50% яни 500 минг сўм маклерлик улушини олди. Шу олган улушини 10% кисмини агентствога ўтқазади. Қолган барча 40% улуш маклернинг соф фойдаси хисобланади. 10% нега давлат олади? Негаки бино ижараси, электир тармоғи ва ва бошқа жихозлари учун тўлов сифатида олинади. Маълум вақт ўтиб ташкилот ривожлангандан сўнг, ўз нуфуси кенг оммага тарқатилгандан сўнг агент учун фоиз қисқартирилади ва ижарага турувчи мижоздан 30% маклер ҳақи олинади. Ташкилот учун 5% , маклер (агент) нинг ўзи учун 25% улуш тақсимланади.
ижарага қўйишни истаган хонадон эгаси 100 $ га ижарачи қўйишни хоҳлайди. 50% маклер толови ва 10% агентсво тўлови. Ходимнинг улуши хар ойда бир марта ойлик сифатида берилади. Агент ой давомида қанча хажмдаги улуш олишидан қатий назар барчаси берилади. Бир неча йил ўтиб бу фаолият ривожланган сўнг маклерлик учун фойда 50% дан камайтирилади. Ташкилот ривожланиб бориши билан ташкилотга энди кирган, хужжат ишлари билан шуғилланувчи ходимларга минимал ойлик берилади токи улар ҳам мижоз топиб ўз иш ҳажмига қараб ойлик олгунига қадар.
Буларнинг барчаси Президентимизнинг “Тараққиёт стратегияси” лойихасининг 48-мақсадида баён қилинган: “Қарийб 100 минг ўринли талабалр турар жойларини барпо этиш ” ташаббусига қушимча ёрдам бўлиб хизмат килиши шубҳасиздир. Ўзбекистон Республикаси Президенти Фармонининг “Адолатли ижтимоий сиёсат юритиш, инсон капиталини ривожлантириш” деб номланган 4-устувор йўналиши 48-мақсадида «Қарийб 100 минг ўринли талабалар турар жойи барпо этиш»⁵ вазифаси белгилангани соҳани ривожлантиришга қаратилган қўшимча қадамлардан ҳисобланади.

1^ https://www.crea.ca/realtor-members/data-distribution-facility-ddf/

2^ https://www.nar.realtor/research-and-statistics/quick-real-estate-statistics

3^ https://ping.property/home/how-ping-property-works/#

4^ https://www.investopedia.com/ask/answers/101314/what-are-differences-among-real-estate-agent-broker-and-realtor.asp

5^ Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони, 28.01.2022 йилдаги ПФ-60-сон. https://lex.uz/pdfs/5841063