Talabalari uchun darslik

XIII-BOB.  GENETIK  INJENERIYA 
VA  BIOTEXNOLOGIYA
Tayanch tushunchalar:  Genetik  injeneriya  haqida tushuncha,  ko'chib 
yuruvchi genetik elementlar,  regulyatorgeniar transpozonlar,  transmissibl 
plazmidalar,  restriksion  endonukleazalar,  rekombinant  D N K   olish  va 
genlarni  klonlash,  o ‘sim lik  irsiyatini  gen  injeneriyasi  usuli  bilan 
o^zgartirish,  transgen  o ‘simliklar,  “soxta”  genlar,  hayvonlar  irsiyatini 
hujayra  injeneriyasi  yli  bilan  o ‘zgartirish,  hayvonlarni  klonlash,  genlar 
terapiyasi.
19§.  Genetik injeneriya haqida  tushuncha
Oiganizm genlari yoki genlar majmuasini  inson  manfaatlarini ko‘zlagan 
holda o kzgartirilishi genetik injeneriya deb ataladi.  Genetik injeneriyaning 
tadqiqot  obyektlari  b o lib ,  vimslar,  bakteriyalar,  tuban  zamburugMar, 
hayvon va o ‘simlik, odam hujayralari sanaladi.  Genetik injeneriya molekular 
biologiyaning  alohida  shoxobchasi  bo‘lib,  asosiy  maqsadi  hujayraning 
genetik  axborotini  yangi  kombinatsiyalash  va  ularni  ko‘paytirib  inson  va 
hayvon  uchun  yangi  moddalarni  olishdan  iborat.  G enetik  injeneriya 
metodlaridan  foydalanib  odam,  hayvon  genlarini  mikroorganizmlarga 
ko‘chirib,  kerakli  moddalami  sintez  qilish  mumkin.  Bunday  texnologiya 
tibbiyot,  qishloq  xo‘jaligi,  sanoat  ishlab  chiqarishida  muhim  ahamiyatga 
molikdir.
Gen  injeneriyasi  tubandagi  muammolami  hal  etishga  o ‘z  diqqatini 
qaratadi:
1.  H u ja y ra   D N K sid a g i  k e ra k li  g e n la r n i  a jra tib   o lish   yo ki 
laboratoriyalarda  sintezlash.
2.  DNKning  rekombinant  molekulasini  hosil  etish.
3.  G enlarni  klonlash  y a’ni  D N K   b lagini  rekom binant  vektor 
konstruksiyalar vositasida  kocpaytirish.
4.  Rekombinant  vektorlar  yordamida  yot  genlami  hujayraga  kiritish 
va  uning  faoliyati  tufayli  inson  xohlagan  mahsulot,  masalan.  oqsil  kabi 
moddalami  yetishtirish.