Talabalari uchun darslik

XIII-BOB. GENETIK INJENERIYA
VA BIOTEXNOLOGIYA
Tayanch tushunchalar: 
Genetik injeneriya haqida tushuncha, ko'chib 
yuruvchi genetik elementlar, regulyatorgeniar transpozonlar, transmissibl 
plazmidalar, restriksion endonukleazalar, rekombinant D N K olish va 
genlarni klonlash, o ‘sim lik irsiyatini gen injeneriyasi usuli bilan 
o^zgartirish, transgen o ‘simliklar, “soxta” genlar, hayvonlar irsiyatini 
hujayra injeneriyasi yli bilan o ‘zgartirish, hayvonlarni klonlash, genlar 
terapiyasi.
19§. Genetik injeneriya haqida tushuncha
Oiganizm genlari yoki genlar majmuasini inson manfaatlarini ko‘zlagan 
holda o kzgartirilishi 
genetik injeneriya 
deb ataladi. Genetik injeneriyaning 
tadqiqot obyektlari b o lib , vimslar, bakteriyalar, tuban zamburugMar, 
hayvon va o ‘simlik, odam hujayralari sanaladi. Genetik injeneriya molekular 
biologiyaning alohida shoxobchasi bo‘lib, asosiy maqsadi hujayraning 
genetik axborotini yangi kombinatsiyalash va ularni ko‘paytirib inson va 
hayvon uchun yangi moddalarni olishdan iborat. G enetik injeneriya 
metodlaridan foydalanib odam, hayvon genlarini mikroorganizmlarga 
ko‘chirib, kerakli moddalami sintez qilish mumkin. Bunday texnologiya 
tibbiyot, qishloq xo‘jaligi, sanoat ishlab chiqarishida muhim ahamiyatga 
molikdir.
Gen injeneriyasi tubandagi muammolami hal etishga o ‘z diqqatini 
qaratadi:
1. H u ja y ra D N K sid a g i k e ra k li g e n la r n i a jra tib o lish yo ki 
laboratoriyalarda sintezlash.
2. DNKning rekombinant molekulasini hosil etish.
3. G enlarni klonlash y a’ni D N K b lagini rekom binant vektor 
konstruksiyalar vositasida kocpaytirish.
4. Rekombinant vektorlar yordamida yot genlami hujayraga kiritish 
va uning faoliyati tufayli inson xohlagan mahsulot, masalan. oqsil kabi 
moddalami yetishtirish.