Talabalari uchun darslik

5. Genetik axborot ko‘chirishning maxsos turlari
Hozirgi davrga kelib genetik axborot ko‘chirishning uchta maxsus turi 
aniqlangan.
1.
RNK dagi genetik axborotni RNKga ko‘chirish, 
virus bilan 
zararlangan hujayralarda kuzatiladi. Bu tamaki mozaikasi va o ‘siniliklaming 
boshqa viruslarida hamda RNKga ega bakteriofaglarda va hayvonlar 
polioviruslarida uchraydi. Aytilgan viruslaming genomi R NKdan tuzilgan 
bir zanjirli b o ‘ladi. RNK molekulasidan R N K molekulasini sintezlanishi 
komplementar prinsipga asoslanadi.
2. 
Teskari transkripsiya. RNKdan genetik axborotni 
DNK molekulasiga 
ko‘chirish yoki teskari transkripsiyaviruslaming ayrim tipi bilan zararlangan 
hayvon hujayralarida aniqlangan. Bunday RNKning o‘ziga xos tipi retrovirus

---

deb ataluvchi viruslar genom ida mavjud. Hozirgi vaqtda gepatit Bni 
qo‘zgatuvchi viais genomidagi RN K ham D N K ni sintez qilishi m a iu m
boidi. Retrovirusning RNKsi «xo‘jayin» hujayrasiga kirgach virus genomida 
teskari transkripsiyahodisasi ro‘y beradi. Odatda retroviruslar genomida 
RNK nusxasi 2 ta bo iad i. Shunga ko‘ra oldin R N K -D N K dupleksi hosil 
boiadi. So‘ngra qo‘shaloq zanjirli D N K molekulasi sintezlanadi. RNK 
komplementar asosda D N K sintezlanishi teskari transkriptaza ferment 
ishtirokida amalga oshadi. Bu ferment odatda retrovirus zarrachalari 
(varionlari) b o iib , virus hujayraga kirgach faollashadi ham da uning 
lipidioglikoprotein qobigfini parchalaydi.
3. 
DNK 
transkripsiyasi va translyatsiyasi. 
DNKdagi 
genetik 
axborotni to ‘g‘ridan-to‘g‘ri oqsil molekulasiga ko‘chirish laboratoriyadagi 
in vitroda aniqlangan. Bunday sharoitda ba'zi bir antibiotiklar, xususan, 
streptomitsin, neom itsin ribosomalar bilan o ‘zaro aloqada bo‘Ub ulaming 
xossasini shunday o ‘zgartirib yuboradiki, oqibatda ribosom alar oqsil 
molekulasini hosil etuvchi axborot qoiipi sifatida iR N K emas, aksincha 
bir zanjirli D N K dan foydalanadilar.