Talabalari uchun darslik

uchun esa ikki yil yetarUdir. Ko‘pchilik hayvonlaming balog‘atga yetish
davri odamlamikiga nisbatan ancha qisqa. Chunonchi, drozofila meva
pashshasi 10-15 kunda yangi nasl bersa, chumchuqlar bir yilda 2-3 nasl
qoldiradilar.
Odam irsiyati va o ‘zgaruvchanUgini o ‘rganishdagi 
to‘rtinchi qiyinchilik
odamning begona shaxsga uylanishi yoki turmushga chiqishi oqibatida
uning irsiyatini geterozigotali holatda boiishidir. Holbuki genetik
tadqiqotlami o ‘tkazish va biror xulosaga kelish uchun gomozigota ota-
ona organizmlar tanlanib olinadi. Ular esa inbred usulini qo‘Uash orqaU
hosil qilinadi. Odamlarda esa bunday usulni qoilash qonun orqali ma’n
qiUnadi.
Odam irsiyati va o ‘zgaruvchanUgini o ‘rganishdagi beshinchi qiyinchilik
nikohlangan ota-onalar bilan ulaming farzandlarini har xil sharoitda

---

tarbiyalanishi bilan aloqador. G enetik tadqiqotlarda biror xulosaga kelish 
uchun ota-ona organizmlar va duragay nasllari bir xil sharoitda boMishlari 
kerak. Chunki, tirik organizmlarda yosh bilan bog‘liq ontogenetik va muhit 
o ‘zgarishi bilan bog‘liq modifikatsion hamda mutatsion o ‘zgaruvchanlik 
sodir b o ‘ladi. Shunday qiyinchiliklarga qaramay odam irsiyatini o ‘rganish 
nazariya va amaliyot uchun nihoyatda zarur. 
Birinchidan 
o ‘simlik va 
hayvonlarda ochilgan irsiyat va o ‘zgaruvchanlik qonunlari, nazariyalari 
odam da ham o fcz mohiyatini saqlaydimi, degan muam m oni hal etish 
kerak. 
Dddnchidan 
odam irsiyati qanchalik yaxshi o ‘i^ganilsa, uning tarixiy 
jarayonda qanday paydo b o ‘lganligi, boshqacha aytganda evolyutsiyasini 
o y d in lash tirish ijobiy hal etilad i. 
Uchinchidan 
odam irsiyati va 
o ‘zgaruvchanligini tadqiq qilish orqali odam irsiyatiga salbiy ta’sir etuvchi 
om illam i aniqlash va irsiy kasalliklar kelib chiqishi sabablarini bilish va 
odam irsiyatini yaxshilash chora-tadbirlarini ishlab chiqish mumkin bo‘ladi. 
Shunga ко‘га odam irsiyatini o ‘rganishga ayniqsa keyingi vaqtlarda juda 
katta ahamiyat berilmoqda. Natijada qisqa vaqt ichida antropogenetika 
fan sifatida shakllanib, uning yangi-yangi shoxobchalari tarkib topdi. 
T ib b iy o t g en e tik a si, p ed a g o g ik g e n e tik a , d em o g rafik g e n e tik a , 
populyatsion genetika va yevgenika, antropogenetikaning shunday tarmoqlari 
sanaladi.