Talabalari uchun darslik

ishonch hosil bo‘ladi. Fanda mutatsion nazariya bilan bir qatorda xavfli
o ‘sma kasalini paydo bo‘lishi haqida virus-genetik nazariya ilgari surilgan.
Mazkur nazariyaga muvofiq ayrim viruslar organizmda xavfli o ‘sma
kasalini paydo qiladilar. Bunday viruslar onkogen viruslar nomini olgan.
Viruslarning xavfli o‘sma kasaiini paydo qilishi 1970-yillar davomida
ixtiro qilingan bo‘lsada, keyinchalik viruslami o ‘zi emas, balki undagi
ayrim genlar ta’siri tufayli xavfli o ‘sma kasali rivojlanishi ma’lum bo‘ldi.
Bunday genlar 1981-yili onkogen deb atala boshlandi. Onkogen virus va
onkogenlami ixtiro qilinishi virus nazariya uchun asos bo‘ldi. Bu nazariyaga
ko‘ra hujayraga kirgan virus uning genomiga joylashib avloddan avlodga
berilishi va oiganizm uchun xavf tug‘dirmasligi mumkin. Lekin oiganizmga
har xil nurlar, yuqori harorat, boshqa konserogen moddalar ta’sir etishi
natijasida xromosomada joylashgan viruslar faollasliishi oqibatda hujayra
beto‘xtov bo‘linib xavfli o ‘sma kasalini paydo qilishi mumkin. Dastlabki
paytda virus nazariya unchahk ishonarli deb e’tirof etilmadi. Bunga asosi;
sabab onkogen viruslar genomi RNK dan tashkil topgan bo‘lsa, hujayra
genomida D N K uchrashligi boidi.
Yuqoridagilarga q o ‘shim cha qilib hayvonlarning em brional
hujayralarida onkogenlar mavjud b oiib , ular embrional hujayralarini
tez-tez b o iin ish in i ta’minlashlari, keyinchalik esa tabaqalashgan
hujayralarida faol boimasliklari faqat onkogen viruslar hujayra genomiga
birikishi oqibatida ulaming miqdori ortishi va xavfli o‘sma kasalini hosil
qilishi aniqlandi. Umurtqali hayvonlaming normal hujayra genomida
onkogen vimslaming Crc geni singari boiak bor, lekin aynan unga birday
emas. Shunga binoan hujayra genomidagi va sarkoma virusidagi bunday