Talabalari uchun darslik

sababdan ayrim hujayralar jadal sur‘atlarda boiinish va tarqalish xususiyatiga
ega; 2. Nima sababdan oiganizmning immun sistemasi hujayraning bunday
boiinishini nazorat qila olmaydi; 3. Xavfli o ‘sma kasalligi paydo bo‘lishida
genetik omillaming roli qanday? degan savollarga duch kelinadi.
Bu haqda so‘z yuritilar ekan awalo ayrim oilalar boshqa oilalarga
qaraganda xavfli o‘sma kasali bilan tez-tez kasallanishini eiiborga olish
kerak. Bunday oilalarda odamning xavfli o ‘sma kasalligiga moyilligi emas,
balki organizmdagi ayrim organning chunonchi m e’da, o ‘pka, qizil
o ‘ngach, ko‘krak bezi va boshqalaming xavfli o ‘sma kasalligiga moyilligi
kuzatiladi. Laboratoriyalarda gomozigota hayvonlami olish va ular ustida
maxsus tadqiqotlar o ‘tkazish xavfli o ‘sma kasalini sabablarini bilishda
katta muvaffaqiyatlarga erishildi. M aium boiishicha ayrim gomozigota
sichqonlarda xavfli o ‘sma kasalligi sodir boisa ham, boshqa gomozigota
sichqonlar bunday kasallik bilan og‘rimaydi. Tabiiyki konserogen omillar
gamma, rentgen, ultra gunafsha nurlar, turli zaharli kimyoviy moddalar
organizmga ta’sir etib gen, xromosoma mutatsiyalami hosil etadi.
M utatsiyalar retsessiv holatda b o ig a n taqdirda geterozigota
organizmlar fenotipida namoyon boim aydi. 0 ‘xshash mutatsiyaga
uchragan geterozigota formalar o ‘zaro chatishganda retsessiv zararli
genlar gomozigota holatga o ‘tib fenotipda ko‘zga taslilanadi. Shu singari
faktlar xavfli o ‘sma kasalini paydo b o iish i to ‘g‘risidagi mutatsion
nazariyani yaratish uchun asos boidi. Agar konserogen moddalar ayrim
hollarda xavfli o ‘sma kasalini paydo qilmasligini e ’tiborga olinsa mutatsion
nazariya xavfli o ‘sma kasalini paydo bo‘lishini toiiq tushuntira olmasligiga

---