Talabalari uchun darslik

1.
Achitqi zamburui (Saccharomyces cerevisiae)
1,35 x 107
16
2.
Yumaloq chuvalchang (Caenoz habditis eleqans)
8 x 107
11/12
3.
Tut ipak qurti (Bombyx mori)
5 x 10*
28
4.
Meva pashshasi 
(Drosophila 
melanogaster)
1,65 x 10*
4
5.
Tovuq (GalJus domesticus)
1,2 x 109
39
6.
Sichqon (Mus musculus)
3 x 109
20
7.
Sigir (Bovis domesticus)
3,1 x 10ч
60
8.
Odam (Homo sapiens)
2,9 x 109
23
9.
Makkajo‘xori (Zeo mays)
5 x 109
10
10.
Piyoz (Allium cepa)
1,5 x 10'°
8
11.
Arabidopsis (Arabidopsis thaliana)
7 x 107
5

---

Prokariot organizm tarkibida atigi bir dona xromosoma — genofor, 
euakariot organizmlarda esa xromosomalar soni nihoyatda ko‘p. Masalan, 
odam genom ini olsak, uning genom i 23 ta xrom osom ada 3 x 109 
nukleotidlar juftlari joylashgan. Odamning katta xromosomasida 29 mln., 
eng kichik xromosomasida esa 47mln. nukleotidlar juftlari mavjud.
Наг xil obyektlarda nukleotidlar izchUligi asosiy aniqiangan genlar
soniga oid maMumotlar
O iganizm xillari
Tur
Наг xil mualliflar b o ‘yicha genlar soni
Levin
1994
M iklos,
Rubin 1996
Boshqalar
Prokariot
Escherichia coli
4100
4909-4258
Zamburug4
Saccharom yces
cerevistea
5200
5800
6200-6034
Infuzoriya
Oxutrina similis
12000
B o ‘g ‘im oyoqlilar
Drosophila
m elanogaster
8000
12000
8000, 20000
Y um aloq
chuvalchanglar
C aenozhabditis
elegans
14000
19009
M ollyuskalar
Loligo peali
35000
X ordalilar
Mus musculus
125000
70000
H om o sapiens
700 0 0
50000-120000
0 ‘simliklar
N icotiana tabacum
43000
Arabidopsis thaliana
16000-33000
Prokariotlardan farqh ravishda euakariotlar D N K sida kodlanuvchi va 
kodlanmaydigan qismlar bor.Kodlanuvchi D N K qismlari polipeptid yoki 
R N K sintezida qatnashadi. Kodlanmaydigan D N K qismlarini esa, intronlar, 
genlar orasida nukleotid juftliklari, soxta genlar tashkil etadi.
Odam genomini atigi bir foiz ekzonlar, 24 foizi intronlardan va 75 
foizi genlar orasidagi nukleotidlarjufthgidan tuzilgan. Boshqacha aytganda 
odam genom ini bir foizigina oqsil molekulalarini sintezi haqidagi 
axborotni o ‘zida saqlaydi.
XX asm ing 60-yillari oxirida amerikalik olim lardan R.Britten va
E .D e v id so n e u a k a rio t o rg a n iz m la r g en o m id a 
h a r xil d ara ja d a
takrorlanadigan D N K qismlarini kashf etdilar. Bularga:

---

1. N oyob-nodir nukleotidlar izchilligi ya'ni bir nusxadagi nukleotidlar 
izchilligi.
2. 0 ‘rtacha takrorlanuvchi yoki oraliq nukleotidlar izchilligi.
3. Yuqori darajadagi genomda takrorlanadigan nukleotidlar izchilligi. 
Ulaming takrorlanish darajasi 106nusxalarga teng. Keyingi vaqtda olingan 
m a’lumotlarga ko‘ra noyob nukleotidlar izchilligi oqsilni sintezida 
qatnashuvchi genlar sanaladi.