Talabalari uchun darslik

39 
- 
rasm. Komplementar irsiylanishda dominant allel bo ‘Imagan
genlaming o ‘zaro ta ’sirini va retsessiv allel bo ‘Imagan genlaming
gomozigota holatda bo ‘Iganda yangi belgilarni hosil qilishi.
Bunda G-D- genlar o‘zaro ta’siri natijasida gardishsimon, 
Q-dd,
ggD- genotipli qovoqlar yumaloq, 
ggdd
genotipli qovoqlar uzunchoq 
mevaga ega boiadilar.
Binobarin, allel boimagan genlarning o‘zaro komplementar ta’sirida 
birinchidan Ғг F2 avlodda ota-ona individlarida kuzatilmagan yangi

---

belgilar rivojlanadi. Ikkinchidan allel bo‘lmagan genlaming dominant va 
retsessiv allellarini o‘zaro ta’sir xiliga qarab fenotipik sinflar F2da 
tubandagicha xilma-xillik beradi:
Allel bo‘lmagan genlaming 
o‘zaro ta’sir xili
F, dagi fenotipiksinflar
1
2
3
4
A-B
9
9
9
9
A-bb
3
3
7
6
aaB-
3
4
aabb
1
1
3. Epistaz. Uning dominant va retsessiv tipi
Allel boimagan genlaming o‘zaro ta^sirining yana bir tipi epistazdir. 
Epistazda 
bir gen alleli ikkinchi allel boimagan genning fenotipik 
namoyon boiishiga to‘sqinlik qiladi. Epistaz genlami o‘zaro ta’sir turi 
belgilarning to iiq dominantligiga o‘xshash sodir boiadi. Lekin 
dominantlikda bir genning ikki alleli, bir-birini ustidan masalan, A>a 
ustidan dominantlik qilsa, epistazda esa allel boimagan ya’ni A>B yoki 
В>А, 
a>B
yoki 
b
>A ta’siri kuzatiladi. Ustunlik qiluvchi genlar 
epistatik 
genlar 
nomini olgan. Ular 
ingibitor 
yoki 
supressorlar 
deb ataladi hamda 
I va S harflari bilan ifoda qilinadi. «Bo‘g‘ilgan» genlar 
gipostatik genlar 
deb ataladi.
Epiztaz genlami o‘zaro ta’siri ikki turga boiinadi:
1. Dominant epistaz;
2. Retsessiv epistaz.
D om inant ep istazd a 
ingibitor genlar sifatida dominant genlar 
qatnashadi. Dominant epistazda F2 da belgilaming fenotip bo‘yicha 
13:3 va 12:3:1 nisbatda ajralishi kuzatiladi.
F2 da belgilarning nisbatini 13:3 sxemada boiishi. 
Misol qilib tovuq 
va xo‘rozlardagi pat rangini olish mumkin. Tovuqning 
Leggom
zotida 
patlar oq rangdadir.Ulami genotipi CCILBunda C geni belgini namoyon 
qiladi, I dominant geni boisa, C geni ta’sirini «bo‘g‘adi». Natijada C 
genini fenotipda namoyon bo‘lishi го‘у bermaydi.