Talabalar hayotida stress sabablari oqibatlari va oldini olish yo’llari

Bitiruv  malakaviy  ishning  tuzilishi  va  hajmi.  Bitiruv  malakaviy  ishi 

kirish, 5 ta bob, xotima, xulosa va adabiyotlar ro„yxatidan iborat. Ish 61 sahifadan 

iborat bo„lib, unda 1 ta rasm keltirilgan. 

---

 

7 

I BOB. STRESS VA UNI O„RGANISHNING QISQACHA TARIXI 

Ilm - fan tez rivojlanayotgan hozirgi davrda bepoyon kosmik bo„shliqlarning 

o„zlashtirilishi, inson qadami yetmagan saxro va myzliklarning o„rganilishi, dengiz 

va okeanlar tubining zabt etilishi hamda yangidan – yangi juda murakkab elektron 

hisoblash  mashinalarini  barpo  qiliinishi  bilan  xarakterlanadi.  So„ngi  yillarda 

ekologiyada kuzatilayotgan muvozanat buzilishi, kimyo sanoatining inson hayotiga 

bo‟lgan  ta‟siri,  sivilizatsiyaning  jadallashuvi,  shaharlarning  kattalashuvi, 

transportning ko‟payishi va shovqin – surovlarning oshishi kabi holatlar, tabiiyki, 

inson  salomatligi  uchun  xatarli  bo‟lgan  asab  ruhiy  zo‟riqishlarni  keltirib 

chiqarmoqda.  Bunday  holatlarda  ishlash  va  mehnat  qilish  odam  organizmiga  bir 

qator  noqulay  va  zararli  faktorlarni  ta‟sirini  keltirib  chiqaradi.  Odam  qanday 

sharoitda  mehnat  qilmasin,  uning  organizmi  o‟ziga  xos  bir  qator  hayot 

ko‟satgichlarini  ya‟ni  tana  temperaturasini,  qon  bosimini,  nafas  olishni  va  yurak 

urush  sonini  ma‟lum  bir  belgilangan chegarada  saqlab  qoladi  aks holda organizm 

halok bo‟ladi.  

Har xil ta‟sirotlar natijasida organizmda bo‟ladigan o‟zgarishlarni 1 – marta 

Kanadalik  mashhur  olim  Gans  Selye  ko‟p  yillik  tajribalariga  tayanib  har 

tomonlama asoslab berdi [14; 15;]. 

Stress  terminini  fanga  1-  marta  Selye  tomonidan  kiritilgan.  Stress  so‟zi 

ingliz  tilidan  olingan  bo‟lib,  “stress”  –  bosim,  kuchlanish,  tanglik  degan 

ma‟nolarni  bildiradi.  Stress  deb  haddan  tashqari  zo‟riqish  natijasida  organizmda 

paydo bo‟ladigan umumiy tanglik holatiga aytiladi. 

Stress  vaqtida  odamning  asab  torlari  taranglashadi,  markaziy  asab  tizimida 

qo‟zg‟alish va tormozlanish jarayoni muvozanatiga putur yetib, qo‟zg‟aluvchanlik 

oshadi.  Asablarning  charchashi  yoki  emotsional  toliqish  holatlariga,  ishdan 

qoniqmaslik,  ishda  yoki  oilada  kelishmovchilik,  yashash  sharoitlarining  og‟irligi 

sabab bo‟lishi mumkin [5; 3; 17].