Talaba: Usmonova E’zoza

Tabiiy sharoti va resurslari . O‘rta Yer dengizi

iqlimiga xos subtropik iqlimi bo‘lib, o‘rtacha yillik harorati +15 0 C o‘rtacha yillik yog‘in miqdori 300-500 mm atrofida. Mamlakatning 80% i tog’liklardan iborat. Shimolda Alp tog‘lari joylashgan. Eng baland nuqtasi Monblan tog‘i (4807 m) Alp tog‘laridan janubda Lombardiya tekisligi joylashgan. Asosiy daryolari-Po, Arno, Tibr, o‘rmonlari ko‘p emas. Unda eman, kashtan, qayrog‘och, savr daraxti, qoraqarag‘ay, pixta o‘sadi.
Eng yirik daryosi – Po va uning irmoqlarida kema qatnaydi. Daryolar Italiyaning shimoliy qismida koʻproq. Daryolari yomgʻir, qor va muzliklardan suv oladi. Ulardan sugʻorish va gidroenergiya olishda foydalaniladi. Yirik koʻllari: Garda, Komo, Lago-Majore, Bolsena va b. Ularda kema qatnaydi, sohillarida kurort koʻp.
Alp togʻlarining
balandlikkacha boʻlgan qoʻngʻir-
oʻrmon tuproqli
1800 m
yon
bagʻrida keng bargli va igna bargli
oʻrmonlar, undan yuqoridagi togʻ-oʻtloqi tuproqlarda butazorlar, subalp va alp oʻtloqlari bor. Apennin yarim orol, Sitsiliya va Sardiniya o.larida (tuprogʻi jigarrang) 500–600 m balandlikda doim yashil tosh dub va poʻkak dublari, piniya, halab qaragʻaylari, butalar o’sadi. 1500 m balandlikkacha jigarrang va qoʻngʻir togʻ tuproqli yerlarda dub, qora qayin va kashtan oʻrmonlari, 2000 m dan balandda igna bargli, keng bargli oʻrmonlar, togʻ tepalarida subalp oʻtloqlari bor.

Italiyada toshkoʻmir, bitumli slanets, neft, gaz, qoʻrgʻoshin, pyx, temir rudalari, boksit, oltingugurt va osh tuzi konlari bor. Italiya simob rudasi zaxirasi boʻyicha dunyoda yetakchi oʻrinda. Toskanada marmar qazib olinadi. Maʼdanli va issiq (tempaturasi 100–200°) buloq, koʻp. Iqlimi Oʻrta dengizga xos subtropik, Padan tekisligida

• moʻʼtadilroq. Alp toglari shimolidan keladigan sovuq shamolni toʻsib turadi. Yozi issiq va quruq. Iyulning oʻrtacha temperaturasi togʻ etaklari va tekisliklarda 20–28°, baʼzan issiq shamol esganda 40–45° ga koʻtariladi. Yanvarning oʻrtacha temperaturasi Alp togʻlari etaklari va Padan tekisligida 0°, Apennin yarim orol va orollarda 1 – 12°. Sharqiy Alp va Shimoliy Apennin toglari Italiyaning eng seryogʻin (yiliga 3000 mm) joylaridir. Mamlakat ichkarisida yiliga 600–800 mm, Sitsiliya va Sardiniya orollarida 500 mm yogʻin yogʻadi. Alp togʻlarining Italiya hududidagi qismida 800 dan ortiq, muzlik bor.

yovvoyi hayvonlar, asosan, togʻlarda
Italiyada uchraydi. Alp va
Apennin togʻlarida serna, yovvoyi
mushuk, togʻ va oʻrmon suvsari, sassiqkoʻzan, qoʻngʻir ayiq, quyon, tiyin yashaydi. Qushlarning 400 ga yaqin turi, sudraluvchilar bor. Ovlanadigan baliq turi koʻp.
Italiyada noyob oʻsimlik, hayvon va obʼyektlarni saqlash uchun qoʻriqxonalar
geologik tashkil
etilgan. Milliy bogʻlari: Stelvio, Granparadizo, Abrutsso, Kalabriya, Chircheo va b. – jami maydon 200 ming ga.