Talab va taklif asoslari, ularga ta’sir etuvchi omillar. Reja


Ma’muriy buyruqbozlikka asoslangan iqtisodiy tizim



Download 78,08 Kb.
bet2/8
Sana23.06.2022
Hajmi78,08 Kb.
#696926
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Talab va taklif asoslari

Ma’muriy buyruqbozlikka asoslangan iqtisodiy tizim – bozor iqtisodiyotiga teskari tizim bo‘lib, davlat mulkchiligiga asoslanadi, ya’ni barcha vositalar davlatga tegishli bo‘ladi.
Bu iqtisodiyotning xarakterli tomoni, ishlab chiqarishning mono­po­liyalashuvidir. Buningnatijasida ilmiy – texnik taraqqiyot ham to‘xtaydi.
Hozirgi kunda hech qaysi mamlakat ushbu uch tizimdan birini yaqqol o‘zida namoyon etmagan. Aksariyat rivojlangan mamlakatlar­da yuqoridagi uch tizimning elementlarinio‘zida mujassam etgan aralash iqtisodiyotni tanlaydi. Aralash iqtisodiyotda bozor iqtisodiyo­tiga faol ravishda davlatning aralashuvi ham qo‘shiladi.
Shu o‘rinda bozorning infratuzilmasiva strukturasi (tarkibi)ni alo­hi­da ko‘rsatish lozim.
Infratuzilma – bozorga xizmat ko‘rsatuvchi, uning me’yorda faoliyat borishi, tovar va xizmatlarni xarakatlanishiga yordam beruv­chi institutlar majmuasini tashkil qiladi. Infratuzilma o‘z ichiga quyidagi elementlarni oladi :

  1. Birjalar (tovar, fond, valyuta)

  2. Auksionlar, yarmarkalar

  3. Ulgurji va chakana savdo qiluvchi korxonalar

  4. Banklar, sug‘urta kompaniyalari, fondlar

  5. Mehnat birjasi

  6. Axborot markazlari

  7. Yuridik kontoralar

  8. Reklama agentliklari

  9. Auditorlik va konsalting firmalari

Bu elementlar bir – biri bilan o‘zaro bog‘liq.Agar ular bir – biri bilan mutanosiblikda rivojlansa, iqtisodiyotda muvozanat bo‘ladi, agar­da birorta element beqarorlashsa (masalan, bank sohasi) bozor iqti­sodiyotining umumiy holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Bozor tarkibi – alohida bozor elementlarining tartib bilan joyla­shuvi.
Bozor tarkibini turlicha tasniflash mumkin.

  1. Bozor munosabatlarining obyektiga qarab: iste’mol tovarlari bozori, xizmatlar, sanoat mahsulotlari, xom – ashyo, qimmatli qog‘ozlar bozori va boshqalar;

  2. Bozor munosabatlarining subyektiga qarab: xaridorlar va sotuvchilar bozori;

  3. Geografik joylashuviga qarab: mahalliy bozor, jahon bozori;

  4. Raqobat muhitiga qarab: mukammal raqobatlashgan bozor, nomukammal raqobatlashgan bozor;

  5. Tarmoqlar bo‘yicha: avtomobil bozori, neft bozori;

  6. Sotish xarakteriga qarab: ulgurji va chakana bozor;

  7. Qonunchilikka muvofiqligiga qarab: qonuniy va noqonuniy bozor, “qora” bozor.

Tarixiy tajribaga muvofiq, bozor mexanizmi quyidagi ustunlik­larga ega:
Bozor – quyidagi shart-sharoitlarni taminlaydi:

  1. O‘zgaruvchan sharoitlarga tezda moslashishga yordam beradi.

  2. Bozor iqtisodiyoti sharoitida fan va texnika yutuqlaridan unum­li foydalanishni ta’minlaydi.

  3. Resurslarni samarali taqsimlaydi.

  4. Insonlarning turli ehtiyojlarini yuqori darajada qondirishni yo‘lga qo‘yadi.

Shu bilan birgalikda bozormexanizmi mukammal emas, uning kamchiliklari ham mavjud:

  1. Bozor aholi uchun ijtimoiy ximoyani;

  2. Ish bilan ta’minlash, doimiy daromadni;

  3. Barqaror iqtisodiy o‘sishni ta’minlamaydi, chunki bozorda sikl­li rivojlanish bo‘ladi, ya’ni o‘sish, jonlanish, iqtisodiy pa­sayish, inqiroz, infilatsiya, ishsizlik holatlari ham bo‘ladi.

Bularning hammasi iqtisodiyotga davlatning aralashuvi kerakli­gini ko‘rsatadi.

Download 78,08 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish