Tajriba ishi №5. Mavzu: Tizim ishlashiga ta’sir qiluvchi kiber hujumlarni aniqlash va tahdidlardan himoya qilish

 
Hamjixat-yŏldoshlar
- fayllarni ŏzgartirmaydigan viruslar. Bu viruslar EXE kengaytmali 
fayllarga qŏshimcha nusxa olib, bu nusxani .com yoki .bat kengaytmali fayl qilib yozib qŏyadi. 
Bunday faylga murojaat etilganda birinchi .com yoki .bat kengaytmali fayl ishga tushadi Sŏngra 
esa virus .exe kengaytmalisini ishga tushirib yuboradi. 
Chuvalchang-luqmalar
-bu viruslar komp’yuter tarmoqlariga tarqaydi, fayl va disk sektorlarini 
ŏzgartirmaydi. Ular komp’yuter tarmoғi orqali xotiraga kiradi. Boshqa viruslar adreslarini topib
ularga ŏz nusxalarini yozib qŏyadi. Bunday viruslar bahzida fayllar tuzadi, lekin umuman 
komp’yuter resurslariga murojaat qilmaydi. 
virus 
parazitli 
replikatorli 
korinmas 
mutant 
kvazivirus 
(troyan) 

---

Talaba viruslari
- juda kŏp xatoliklar keltirib chiqaruvchi hisoblanadi. Ular har -xil harflarni 
paydo qilishi kutiladi. 
Polimorfik-ajina-mutantlar virusi
-etarlicha tutish qiyin bŏlgan viruslar hisoblanadi. Ular
aniq bir joyda turmaydi (kŏchib yuradi). Kŏp xollarda polimorfik viruslar ŏzining bir 
xil nusxasiga ega bŏlmaydi. 
Makro viruslari
- asosan mahlumotlarni qayta ishlashga tŏsqinlik qiladi va matn 
muharrirlariga zarar etkazadi. Xozirgi vaqtda Microsoft Word, Exse1 va Assess muharrirlarida 
tayyorlangan xujjatlarda kŏplab uchrab turadi. 
Parazitli virus
— fayllarning tarkibini va diskning sektorini ŏzgartiruvchi virus. Bu virus oddiy 
viruslar turkumidan bŏlib, osonlik bilan aniqlanadi va ŏchirib tashlanadi. 
Replikatorli virus
— «chuvalchang» deb nomlanadi, komp’yuter tarmoqlari bŏyicha tarqalib, 
komp’yuterlarning tarmoqdagi manzilini aniqlaydi va u erda ŏzining nusxasini qoldiradi. 
Kŏrinmas virus
— stels-virus deb nom olib, zararlangan fayllarga va sektorlarga Operatsion 
tizim tomonidan murojaat qilinsa, avtomatik ravishda zararlangan qismlar ŏrniga diskning toza 
qismini taqdim etadi. Natijada ushbu viruslarni aniqlash va tozalash juda katta qiyinchiliklarga 
olib keladi. 
Mutant virus
— shifrlash va deshifrlash algoritmlaridan iborat bŏlib, natijada virus nusxalari 
umuman bir-biriga ŏxshamaydi. Ushbu viruslarni aniqlash juda qiyin muammo.