Tajriba ishi №2 termoelektrik termometrlar. Termoeyuk ni ikkilamchi asboblar bilan o’lchash

 

4. Elektrik qarshilik termometrlari. 

Haroratni  qarshilik  termometrlari  bilan  о’lchash  harorat  о’zga-rishi  bilan  elektr  о’tkazgich 

hamda  yarim  о’tkazgichlar  elektr  qar-shiligining  о’zgarish  xususiyatiga  asoslanadi.  Harorat 

о’zgarishi  bilan  elektr  qarshiligining  о’zgarishini  tavsiflaydigan  parametr  elektr  qarshilikning 

harorat koeffitsienti deyiladi. 

Kо’pgina sof metallar uchun harorat koeffitsienti 0,0035—0,0065 K

-1

 chegaralarda bо’ladi. 

YArim  о’tkazgichli  materiallar  uchun  harorat  koeffitsienti  manfiy  va  metallarnikidan  bir  tartibga 

kо’p (0,01 — 0,15 K 

-1

). 

Metall  qarshilik  termometrlarining  sezgir  elementi,  odatda,  shisha,  kvars,  keramika,  sluda 

yoki  plastmassadan  qilingan  karkasga  о’ralgan  sim  yoki  tasmadan  iborat.  Zararlanishdan  himoya 

qilish uchun karkas bilan sim himoya qobig‘iga joylashtiriladi. 

Hozirgi  paytda  qarshilik  termometrlarni  tayyorlash  uchun  mis,  platina,  nikel  va  temirdan, 

yarim  о’tkazgich  materiallar  —  germaniy  hamda  mis,  marganes,  kobalt,  magniy  oksidlari  va 

boshqalardan foydalaniladi.  

Mis arzon material bо’lib, yuqori tozalilikka ega (elektrolitik). U ingichka sim shaklida, turli 

izolasiyada olinishi mumkin.  

Yо’l qо’yiladigan asosiy xatoligi quyidagi qatordan tanlanadi: 0,2; 0,3; 0,5; 1; 2; 3; 5; 10; 20 

°C. 

Ikkinchi  klass  termometrlar  uchun  u  0,3  va  0,5  "C  ni,  uchinchi  klass  uchun  1  va  2  °C  ni 

tashkil qiladi. 

Platina  qarshilik  termometrlarini  tayyorlash  uchun  materiallarga  qо’yiladigan  majburiy 

talablarga tо’liq  javob beradi.  Platinadan  tayyorlangan  qarshilik  termometrlari  -260  dan +1100 °C 

gacha haroratlarni о’lchash uchun qо’llaniladi. 

Qarshilik  termometrlarini  (termistorlarni)  tayyorlash  uchun  yarim  о’tkazgichlar  (yoki  ba’zi 

metallarning  oksidlari)  ham  ishlatiladi.  YArim  о’tkazgichlarning  muhim  afzalligi  ularning  harorat 

koeffitsienti  kattaligidir.  Termoqarshiliklar  tayyorlashda  titan,  magniy,  temir,  marganes,  kobalt, 

nikel,  mis  oksidlari  yoki  ba’zi  metallarning  (masalan,  germaniy)  kristallari  turli  xil  aralashmada 

birgalikda qо’llaniladi. 

-100  dan  +300  °C  gacha  haroratlarni  о’lchash  uchun  oksidlanuvchi  yarim  о’tkazgich 

materiallardan  foydalaniladi.  YArim  о’tkazgichli  termorezistorlarning  о’zgartirish  koeffitsientlari 

metall  simdan  qilingan  sezgir  elementli  qarshilik  termometrlarinikiga  qaraganda  bir  necha  marta 

ortiq.  

---

 

6 

YArim  о’tkazgichli  termorezistorlar  kо’proq  termosignalizasiya  va  avtomatik  himoya 

qurilmalarida qо’llaniladi.