Tajriba ishi № mikroiqlim sharoiti ko‘rsatgichlarini aniqlash. Ishning maqsadi

Tajriba qurilmasi va ishlatiladigan asboblar bayoni.
Tajriba sharoitida mikroiqlim o‘lchamlarini o‘lchash ishlarini bajarish quyidagi asboblar yordamida amalga oshiriladi. Bularga, hvoning nisbiy namligini o‘lchovchi, elektr manba’i yordamida havoni so‘ruvchi parrakli Assman yoki oddiy Avgust psixrometlari, havo xarakati tezligini o‘chash uchun kosachali yoki parrakli anemometrlar, atmosfera bosimini o‘lchash uchun barometr, havoni xarakatga keltiruvchi parrak va boshqalar kiradi. Nisbiy namlik Assman psixrometri (rasm 20) yordamida o‘lchanadi. Unda ikkita bir xil simobli termometrlar o‘rnatilgan bo‘lib, ularning chap tomondagisining simob yig‘ilib turadigan ostki qismidagi naycha idish, gigroskopik mato bilan o‘ralgan bo‘lib, psixrometrni ishlatishdan oldin bu mato distirlangan yoki qaynatilgan suvni tomizg‘ich yordamida olinib namlanadi.

Rasm 20. Mikroiqlim ko‘rsatgichlarini o‘lchash asboblari.

A va B-parrakli anemometr (5 m/s gacha havo tezligini o‘lchaydi);
V–kosachali anemometr (5 m/s. dan katta tezlikni o‘lchaydi);
G–issiqlik mikdorini o‘lchagich aktinometr, kkl/sm²min.;
D–havoning nisbiy namligini o‘lchagich, Avgust psixrometri;
E–havoning nisbiy namligini o‘lchagich, Assman psixrometri.
Psixrometrning ishlash uslubi muhit havosining haroratiga qarab bug‘lanish tezligiga asoslangandir. Muhitning havosi quruq bo‘lsa namlangan termometrning ko‘rsatgan «t_n» xarorati qancha past bo‘lsa bug‘lanish jadalligi shuncha yuqori bo‘ladi. Havo suv zarrachalariga to‘yingan bo‘lsa, unda namlangan termometrdagi xarorat «t_n» quruq termometr «t_k» ko‘rsatishiga teng bo‘ladi. Ularning ko‘rsatishlari bir-biridan farq qilishi uchun o‘ng termometrni ostini namlantirilgandan so‘ng 3-5 daqiqa davomida prsixrometr parragini 2,5-3,0 m/s tezlik bilan xarakatlantirib, termometrlar ko‘rsatgan qiymatlarni farq qilinishi ta’minlanadi. SHundan keyin termometrlardagi «t_k» va «t_n» qiymatlarni aniqlab quyidagi jadval 13 ga kiritiladi.
Jadval №12

O‘lchov o‘tkazila-yotgan joyning nomi auditoriya	Termometrlarni ko‘rsatishi, ^oS		Nisbiy namlik,  %			Xonadagi havoning harorati, ^oS
	tk	Tn	Hisob bo‘yicha	Jadval bo‘yicha	Nomo-gramma bo‘yicha

Xonaning havosi sokin bo‘lgan joyda barometr yordamida havoning bosimi o‘lchanadi.

Psixrometrning quruq termometri yordamida havoning xarorat o‘lchamlari aniqlangach, uning nisbiy namligi psixrometrik jadval 14 yoki chizma 21 da keltirilgan nomogramma yordamida aniqlanib, jadval 13 ga kiritiladi.
Havoning nisbiy namligini aniqlash psixrometrik jadvali.
Jadval №13.

(t k- tn ) ^grad	Nisbiy namlik,  %
	Nam termometrning ko‘rsatkichlari, t nam, ^oS
	14	15	16	17	18	19	20		21		22	23	24	25
0	100	100	100	100	100	100		100	100	100		100	100	100
0,5	94	94	95	95	95	95		95	95	95		96	96	96
1	89	89	90	90	90	90		91	91	91		91	92	92
1,5	83	84	84	84	85	85		86	86	87		87	88	88
2	79	80	80	81	81	82		82	83	83		83	84	84
2,5	74	75	75	76	76	77		78	79	79		80	80	81
3	70	71	72	73	74	74		75	75	76		76	77	77
3,5	66	67	67	68	69	70		71	71	72		72	73	74
4	62	63	64	65	66	66		67	68	69		69	70	70
4,5	58	59	60	61	62	63		64	65	65		66	67	68
5	54	55	57	58	59	60		61	62	63		63	64	65
5,5	51	52	53	54	56	57		58	59	60		61	62	63
6	47	49	50	52	53	54		55	56	57		58	59	59
6,5	45	46	48	49	50	51		53	54	55		56	56	58
7	41	43	44	46	47	48		49	51	52		53	53	54
7,5	39	41	42	44	45	46		47	49	50		51	52	52
8	36	37	39	40	42	43		44	46	47		48	49	50
8,5	34	35	37	39	40	41		43	44	45		46	47	47
9	31	33	34	36	37	39		40	41	42		43	44	45
9,5	29	31	32	34	35	37		38	39	40		41	42	44
10	26	28	30	31	33	34		36	37	38		39	40	42

Havo harakatining tezligi anemometrlar yordamida aniqlanadi. Anemometrlar ikki xil bo‘ladi. Kosachali anemometrlar 1,5 m/daq. dan yuqori bo‘lgan tezliklarni, parrakli anemometrlar esa1,5 m/d.dan kichik bo‘lgan havo tezliklarini o‘lchashga mo‘ljallangan.
Tajriba sharoitida havoni harakatga keltirish uchun maishiy ventilyatordan foydalanamiz. O‘lchov ishlari quyidagi ketma-ketlikda olib boriladi. Anemometr millarini tinch holatida ko‘rsatib turgan qiymatlarini yozib olamiz va 15-jadvalga kiritamiz.Havoning yo‘nalishiga tik qilib joylashtirilgan anemometr yordamida 60-100 sek. ichidagi uning tezligi aniqlanadi.
Anemometr ko‘rsatish bo‘yicha havoning harakat tezligi qo‘yidagi formula yordamida aniqlanadi.
;
bu erda C₁ va C₂ – anemometr ko‘rsatishi,
t - ishni bajarish uchun ketgan vaqt,sek.

Havoning nisbiy namligi,  %

Rasm 21. CHizma 1. Havoning nisbiy namligini aniqlash nomogrammasi.
So‘ngra anemometr bilan sekundomer bir vaqtda yurg‘iziladi. Anemometr 3-5 daqiqa davomida ishlatilib, ventilyator parraklarini aylanishini kuzatamiz va uning millarini keyingi holatini ko‘rsatuvchi raqamlarini aniqlab, buni ham 15-jadvalga kiritamiz.
Jadval №14

O‘lchash joyi	Anemometr ko‘rsatgichlari		Farqi	O‘lchash vaqti, daq.	Havoning tezligi, m/s
	dastlabki	keyingi

Ishni bajarish tartibi.
1.Ishning bajarilish tartibi va asboblar bilan tanishib chiqing.
2.Mikroiqlim o‘lchamlarini aniqlash uchun quyidagi o‘lchov ishlari bajariladi;
a). Aneroid barometri yordamida havoning bosimi aniqlanadi;
b). Assman psixrometrining quruq termometri yordamida xona havosining harorati aniqlanadi;
v). Psixrometr yordamida havoning nisbiy namligini aniqlash uchun nam termometrning ko‘yi qismida o‘ralgan mato stakandagi suv bilan tomizg‘ich yordamida namlantiriladi va asbobni elektr zanjiriga ulab ventilyatori yurgiziladi (agar mexanik ventilyatorli bo‘lsa, uning dastagi soat strelkasi bo‘ylab 5-6 marta burab yurg‘iziladi);
g). Anemometr maishiy ventilyatordan 1,0 m masofada, havo oqimiga tik qo‘yib uning tezligi aniqlanadi.
d) Avgust psixrometri yordamida ham nisbiy namlik shu tartibda aniqlanadi.
z) Ish joylarida o‘lchangan mikroiqlim ko‘rsatkichlari asosida nomogramma (rasm 14)dan foydalanib iqlim sharoitiga baho bering va ularni komfort holatigacha tuzatish uchun takliflar kiriting.
Havo harorati bilan bosim o‘rtasidagi bog‘lanishni tavsiflovchi imperik koeffitsentlar jadvali. Jadval №15

Havoning tezligi, m/sek	Koyfitsent «» qiymatlari
0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,5 2,0 3,0 4,0	0,0011 0,0010 0,0009 0,0008 0,00079 0,00078 0,00077 0,00075 0,00070 0,00066

Natijaviy jadval Jadval №16

№	Ko‘rsatgichlarning nomi	Miqdori
1	O‘rganilayotgan joyning nomi
2.	O‘rganish vaqti
3.	Quruq termometr ko‘rsatkichi
4	Ho‘l termometr ko‘rsatkichi
5.	Quruq termometr bo‘yicha eng yuqori suv bo‘g‘lari, g/m.kub
6.	Ho‘l termometr ko‘rsatkichi bo‘yicha eng yuqori suv bo‘g‘lari, g/m.kub.
7.	Absalyut namlik, g/ m.kub.
8	Nisbiy namlik, %.
9	Nomagramma bo‘yicha nisbiy namlik miqdori,
10	Nomagramma va hisoblangan qiymatlar ayirmasi
11	Havoning tezligi, m/sek.
12	Atmosfera bosimi, mm. simob ustuni.

Rasm 22. Ekvivalent mu’tadil haroratni aniqlash nomogrammasi.

Sinov uchun savollar
1. Mikroiqlim o‘lchamlari nimalardan iborat?
2.SanqM me’yorlarida mikroiqlim o‘lchamlari qaysi omillarga nisbatan me’yorlanadi?
3.Mikroiqlim ko‘rsatkichlarini o‘lchashda qanday asboblardan foydalanish mumkin?
4. Nisbiy namlik formulasini tushuntirib bering.
5.Havoning tezligi qanday asboblar yordamida o‘lchanadi? Ularning o‘lchov chegaralarini tushuntiring.
6.«Komfort» iqlim sharoiti qanday aniqlanadi va «Ekvivalent iqlim harorati» deganda nimani tushunasiz?