Тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил этиш бош илмий методик маркази



Download 2,41 Mb.
Pdf ko'rish
bet64/82
Sana29.04.2022
Hajmi2,41 Mb.
#591854
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   82
Bog'liq
Biologiya-fanlarining-taraqqiyot-tendensiyalari-va-innovatsiyalari

 
8-амалий машғулот: 
Биология фанининг амалий муаммолари. 
Ишдан мақсад: 
Биология фанинг ҳозирги кундаги амалий ва назарий 
муаммоларини аниқлаш. Ечими ҳали топилмаган муаммоларни ҳал этиш 
борасида олиб борилаётган тадқиқот йўналишлари.
Бажарилиши 
лозим: 
Биологиянинг 
турли 
соҳаларидаги 
ноаниқликларга ечим топиш ва илмий ёндашиш кўникмаларини ҳосил қилиш. 
Дарсликларда ёритилмаган ёки мафҳум бўлган назарий ва амалий муаммолар 
ҳақида тўҳталинади.


189 
Ишни бажариш учун намуна: 
Жадвалдан фойдаланиб қуйида берилган 
генни мутацияларини аниқланади. Натижани кейинги жадвалга ёзилади мос 
келадиган вариант танланади.
 
Қуйидаги жадваллардан фойдаланиб тегишличи маълумотлар киритинг 
ва тўлдиринг. 
1-жадвал. 
Прокариотлар ва эукариотларнинг ҳужайравий тузилишларининг 
ўҳшашлик ва фарқлари 
Белгилар
Прокариотлар 
Эукариотлар 
Ҳужайра 
Ҳужайра девори
Ҳужайра ўлчами 
Энергия алмашинуви 
РНК ва оқсил синтези
Плазматик мембрана 
Ядро қобиғи 
Хромосома
Митохондрия
Гольжи аппарати 
Цитоплазмада 
Рибосома
Капсула
Вакуола
Лизосома
Фотосинтез аппарати 
Ядроча
Цитоскелет
Амёбасимон ҳаракат 
Цитоплазма токи 
Эндоситоз, экзоситоз 
Ҳужайра 
ичи 
ҳазм 
бўлиши 
Ҳужайра бўлиниши 
2-жадвал.
Одам ва буғдой ҳужайраларидаги митоз жараёнини 
 
 
Хромосома
лар ва ДНК 
Одам 
соматик 
Буғдойни 
диплоид 
Буғдойни 
тетроплоид 


190 
тўплами 
 
ҳужайралар
ида 
навида 
(соматик 
ҳужайралар
ида 14 та 
хромосома) 
навида 
(соматик 
ҳужайралар
ида 28 та 
хромосома) 
интерфа
за 
G1 
Интерфа
за s – 
даври
G2 
Митоз 
фазалар
и 
Профаза
Метофаз
а 
Анафаза
Телофаз
а 
Ушбу жадвалда одамда ва буғдойда мейоз жараёни акс этган бўлиб, ушбу 
жараёнда хромосомалар тўпламини кўрсатинг. 
3-жадвал.
Одам ва буғдойда мейоз жараёни. 
Хромосомалар 
тўплами 
n c 
Одам жинсий 
ҳужайраларида 
Буғдойни 
диплоид 
навида жинсий 
ҳужайраларида 
интерфаза G1 
Интерфаза 
s – даври
G2 
Мейоз 1 
Профаза 1 
Метофаза 1
Анафаза 1 
Телофаза 1
Интеркинез
Мейоз 2 
Профаза 2 
Метофаза 2
Анафаза 2 
Телофаза 2


191 
4-жадвал.
Тетраплоид буғдойда мейоз жараёни 
Хромосомалар 
тўплами 
n c 
Буғдойни 
тетраплоид 
навининг 
жинсий 
ҳужайраларида 
интерфаза 
G1 
Интерфаза s – 
даври
G2 
Мейоз 1 
Профаза 1 
Метофаза 1 
Анафаза 1 
Телофаза 1 
Интеркинез 
Мейоз 2 
Профаза 2 
Метофаза 2 
Анафаза 2 
Телофаза 2 
Жадвалларга изоҳлар беринг. 
Назорат саволлари: 
1. Ҳозирги кунда биология соҳаларида қандай назарий ва амалий 
муаммолар мавжуд.
2. Амалий муаммолар ва уларнинг ечимлари ҳақида тўҳталинг. 
3. Дарс жараёнида дарсликларда ёритилмаган ёки мафҳум бўлган 
назарий ва амалий муаммолар ҳақида тўҳталинг. 
Фойдаланилган адабиётлар: 
1. Биология. Академик лицей ва касб ҳунар коллежлари учун дарслик. A. 
Aбдукаримов, A. Ғофуров, K. Нишонбоев, Ж. Ҳамидов, Б. Тошмуҳамедов, O. 
Эшонқулов. 2014. “Шарқ”. 
2. Эшонқулов O. Э., Нишонбоев К.Н., Aбдурахимов А.А., Mухамедов 
Р.С., Tурдиқулова Ш. У. Ҳужайра ва ривожланиш биологияси. Aкадемик лицей 
ва касб-ҳунар коллежлари учун дарслик. Toшкент Шарқ. 2011 й. 
3. Bioinformatics for Geneticists. Edited by Michael R. Barnes and Ian C. 
Gray Copyright. 2003 John Wiley & Sons. 
4. By Roland W. Scholz Environmental Literacy in Science and Society: 
From Knowledge to Decisions. New York, USA, 2011; Cambridge University 
Английский. 
5. www.medlinks.ru 
6. www.elementy.ru 
7. www.sciam.ru 


192 
8. http://www.medical-enc.ru 
9. http://www.factruz.ru/genetic_mistery/genes_and_sicknesses.htm 
10. http://www.plasticsurgery4u.com/klinefelters_xxy/index.html 
9-амалий машғулот:
 
Плазмидани рестрикцион ферментлар ёрдамида ишлов бериш ва керакли 
бўлагини ажратиб олиш. 
Ишдан 
мақсад:
ген 
инженерлигида 
плазмидани 
рестрикцион 
ферментлар ёрдамида ишлов бериш ва вектор конструкция олишга тайёрлаш 
кўникмаларини ҳосил қилиш.
Бажарилиши лозим: 
Плазмида ва рестрикцион сайтларнинг тузилиши 
билан танишиш. Ферментлар билан плазмидаларни қирқилгандан сўнг ҳосил 
бўлган фрагменларни топиш. 
Ишни бажариш учун намуна: 
Плазмиданинг сайти ва рестрикцион 
ферментлар қирқиш сайтларидан фойдаланиб ушбу топшириқни бажариш. 
 
расм. PET45b плазмидасининг ҳаритаси. 


193 
1-топшириқ. 
Ушбу плазмидага инсулин генини улашимиз керак. 
Бунинг учун биз плазмидани рестрикция ферментлари ёрдамида ёпишқоқ уч 
ҳосил қилиб қирқиб олишимиз керак. Инсулин генини плазмиданинг Т7 
промоторидан олдин улашимиз керак. Т7 промоторидан олдин кесадиган 
ферментларни маҳсус дастур ёрдамида топиб оламиз ва биз Not I ва BamH I
ферментлари билан ишлов бердик. Натижада 1 %ли агароза гелида неча жуфт 
нуклеотитли фрагментлар ҳосил бўлади.
2-топшириқ.
PET45b плазмидасини
1) Sap I 2) Sap I, Pvu I 3) Sap I, BamH I 4) Pvu I ва BamH I
5) Sap I, Pvu I ва BamH I
рестрикция ферментлари билан ишлов берилганда нечта фрагмент ва 
неча нуклеотидлар жуфтлигидаги фрагментлар ҳосил бўлади. 

Download 2,41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   82




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish