Тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил этиш бош илмий методик маркази



Download 2,41 Mb.
Pdf ko'rish
bet47/82
Sana29.04.2022
Hajmi2,41 Mb.
#591854
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   82
Bog'liq
Biologiya-fanlarining-taraqqiyot-tendensiyalari-va-innovatsiyalari

А) ДНК дан генларни ажратиш.
Изоляция қилинган ДНК 
фрагментацияга учратилади. Бунинг учун ДНК занжирида аниқ кетма-кет 
жойлашган нуклеотидлар (4-7 жуфт нуклеотидлар жойлашган узунлик) ДНК ни 
парчаланишини тезлаштирувчи рестрикцион эндонулеоза (рестриктизалар) 
ишлатилади. Ҳозирги вақтида 400 дан ошик рестриктаза маълум, улар 85 та ҳар 
хил нуклеотидларнинг кетма-кетликни аниқлайди. Парчаланиши аниқланган 
нуклеотидларнинг уртасидан бўлиш мумкин, у вақтда ДНКнинг иккала 
занжири бир хилда кесилади. Ҳосил бўлган фрагмент (бўлак) икки занжирли 
учи ўтмас бўлади. 
Бошқа рестриктазалар ДНКнинг занжирини бир ердан кесмасдан ҳар 
хил жойдан кесади, яъни зинапоялар ҳосил қилишади. Бунда битта занжирда 
бир нечта нуклеотидлар ўтади. Бунда бир занжирда охири ёпишқоқли ҳосил 
бўлади. Агар ДНК фрагментининг иккита ёпишқоқлиги (битта рестриктаза 
ёрдамида кесилган бўлса) кушилса, уларда нуклеотидларнинг осонлик билан 
қўшилади. 
Агар зарурият бўлса, учи уткир булмаган занжирларни ёпишқоқ 
формага айлантириш мумкин. Бунинг учун уткир булмаганнинг охирига 2 
занжирли кетма-кет (линкерлар) ёпиштирилади. Бунда рестриктазалар 
ёрдамида ёпишқоқ ҳосил қилинади.
Б) Генларни химико-ферментатив метод билан олиш. 
Бу методнинг муҳимлиги натив ДНКдан рестриктаза ферменти 
таъсирида генларни кесишнинг альтернативидир. Ушбу методга киска (8-16 
звеноли) бир занжирли ДНК фрагментларининг (олигонуклеотидлар) кимёвий 
синтези, нуклеотидлар ва тиқилаётган олигонуклеотидлар орасида босқичма-
босқич эфир богларининг ҳосил бўлиш хисобига, яъни икки занжирли 
полинуклеотидларнинг ДНК-лигазалар таъсирида ҳосил бўлишидир. 


149 
Химико-ферментатив синтез аниқ, қисқа зарурий нуклеотидларнинг 
кетма-кетлигини яратиш ва ДНК фрагментидаги ортиқча нуклеотидларнинг 
кетма-кетлигидан қутулиш муаммолари ечилади. 
Генларнинг химико-ферментатив метод билан синтез қилиш учун 
нуклеотидларнинг кетма-кетлиги ҳақидаги информация тўлиқ бўлиши зарур. 
Бундай информацияни олиш қийин бўлганлиги сабабли бу метод чегаралаб 
қўйилади. 
В) Матрицали РНК (мРНК)ни ҳужайрадан ажратиб олиш асосида 
генларни ферментатив синтез қилиш. 
Генларни синтез қилишда бу метод жуда ҳам оммалашган. Қайта 
транскриптаза (ревертаза) мРНКга комплементар ҳолатда ДНК ипининг 
синтезини катализлаштиради. Олинган бир занжирли ДНК, ДНКга 
комплементар деб аталадиган ДНК-полимеразалар ёки ревертазалар қўллаш 
билан ДНКнинг иккинчи ипини синтезлаш учун матрицалар сифатида 
фойдаланилади. 
Бу методнинг муҳимлиги шундан иборатки, олинадиган гендан 
интронлар ва транскрибация килмайдиган кетма-кетлик бўлмайди. ДНК 
фрагментлари (булимлари) аралашмасидан генни ажратиб олишдан кўра мРНК 
керакли тури ҳужайрага аккумуляция қилишига шароит яратиш яхшироқдир. 
Методнинг асосий моҳияти ДНКнинг синтези РНКга боғлиқдир. Бу методда 
1979 йилда инсоннинг усишини бошқарувчи гармони (соматотропин) гени 
олинган. 

Download 2,41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   43   44   45   46   47   48   49   50   ...   82




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish