Тафсир илмига кириш. Махсудов Д. Р. Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги. Т

2) Ҳадис Қуръонда келган мазмунни таъкидлаб келади. Масалан, 
ҳадислар кўп ўринларда Қуръонда келган ҳукм, қиссалар, хабарлар, ваъз-

---

40 
насиҳатларни таъкидлайди. «Ким Аллоҳга ва охиратга имон келтирган бўлса 
яхши гапни айтсин ёки жим турсин» ҳадиси Аҳзоб сурасининг 7-оятидаги «Эй 
имон келтирганлар, Аллоҳга тақво қилинглар ва тўғри сўзни айтинглар» деб 
айтилган мазмунни таъкидлайди. 
Яна «Ким Аллоҳга ва охиратга имон келтирган бўлса қўшгисига озор 
бермасин. Аёлларга яхши муносабатда бўлинглар. Чунки улар қовурғадан 
яратилган. Қовурғанинг энг қийшиғи тепасидагисидир. Агар уни 
тўғриласангиз синдириб қўясиз, агар шундай қолдириб қўйсангиз 
қийшиқлигича қолиб кетади. Аёлларга яхши муносабатда бўлинглар» ҳамда 
«Мўмин мўминага ғазаб қилмайди. Агар бирор бир хулқини ёмон кўрса, 
бошқа хулқидан рози бўлади» ҳадислари Нисо сураси 19-оятидаги «Агар ёмон 
кўрсаларингиз, шояд бир нарсани ёмон кўрсаларингизу Аллоҳ унда кўплаб 
яхшиликларни қилиб қўйгандир» мазмунини таъкидлайди. 
Шунингдек Анъом сураси 151-оятида келган ширк келтирмаслик, ота-
онага яхшилик, фарзандларни ўлдирмаслик, фоҳиш ишларнинг яширин ва 
зоҳирларини ҳам қилмаслик, одам ўлдирмаслик каби буйруқлар ҳадисда 
қуйидагича таъкидланган: «Гуноҳларнинг энг катталари – Аллоҳга ширк 
келтириш, одам ўлдириш, ота-онага оқ бўлиш, ёлғон сўз ёки ёлғон гувоҳлик». 
3) Ҳадислар Қуръонда келган маънони қўшимча тарзда баён этади. 
Чунки айрим ўринларда ҳадислар Қуръонда келган нарсага бирор бир ҳукмни 
зиёда қилиб изоҳлайди. Масалан, Қуръони каримда никоҳи ҳаром қилинган 
аёллар зикр қилинган. Бунга зиёда баён ва изоҳ сифатида ҳадисда шундай 
дейилади: «Аёл киши аммасининг устига ва холасининг устига кундош 
сифатида никоҳланмайди». Шунингдек уй эшаги, тишли йиртқичнинг ҳаром 
қилинганлиги, садақаи фитрнинг жорий этилиши кабилар Қуръонда бўлмаса-
да, ҳадисларда қўшимча тарзда баён этилган.
Шундай экан, муфассир тафсир қилиш асносида буларни яхши билиши 
ва изоҳлаб кетиши керак бўлади.