Tadrij (arabcha)-klassik poeziyadagi badiy usullardan biri bo’lib, darajama

murajjaz nasr  deb nomlangan. 

 

Sarkazm    (grekcha  sarkasmos  –  qiynash,  ozor  berish  so`zidan)-  achchiq 

zaharhanda,  itehzoli  ta’na,  piching.  Sarkazm,  ayniqsa,    satirik  tasvirda  fosh 

etishning muhim usullsridan biridir. 

Masalan:  Hamza  Hakimzoda  “Bir  eshon  hazratlari  aytarlar  ekan”  degan  satirik 

se’rida  eshonga    “o`z  tili”dan  aytilgan  misralar  orqali  xarakteristika  berib, 

sarkazmdan keng foydalanadi: 

       

Yorilguncha  to`qlanmam, 

   

To qotguncha uxlalmam, 

   

Qilg`um toat tong qadar, 

   

Shohid ko`k yulduzlari. 

 

   

Etagidan ushlamam, 

   

“Xayr qil” deb mushlamam, 

   

Noshor olam xushlamam, 

   

Nazr bergach o`zlari 

 

 

 

Simvol (grekcha sumbolon – qadimgi greklarda maxfiy bir tashkilot a’zolarining bir-birini tanib olishi uchun qo`llangan shartli belgisi –ramz)- majoz turlaridan biri bo`lib, hayotiy bir voqea 

yoki  tushuncha  hamda  narsalar  ifodasi  uchun  shartli  ravishda  ko`chma  ma’noda 

qo`llaniladigan  so`z yoki  so`z  birikmasi  olinadi. Masalan, kabutar-  tinchlik  ramzi; 

tong – quvnoqlik, yoshlik, baxt ramzi  va boshqalar. 

 

---

11 

 

  Sinekdoxa  (grekcha  synekdoche)  –  metonimiya  (majoz)ning  bir  turi  bo`lib, 

unda bir butun narsa, hodisa va inson haqida uning uzviy bir qismi, bo`lagi orqali 

fikr yuritiladi. Masalan: 

 Osmonda sayr etar million juft ko`zlar 

Tutilib, shoshilib, hovliqib tillar 

Parashyutchi qizni – Bashorni so`zlar. 

                                   (Uyg`un, “Quyosh o`lkasiga”)